پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی

الزامات و سازوکارهای توسعه کسب‌وکارهای سبز در شهرستان ری از دیدگاه زنان روستایی و کارشناسان

فتانه طالب پور؛ حسین شعبانعلی فمی؛ علی اکبر براتی؛ محمد آصف شایق

دوره 3، شماره 7 ، خرداد 1401، ، صفحه 78-93

چکیده

تغییر اقلیم یکی از چالش‌های اساسی پیشروی بشر کنونی است. درنتیجه، جلوگیری از تغییرات آب و هوایی و تخریب منابع طبیعی از الزامات حفظ کیفیت زندگی نسل‌های فعلی و آینده است. از راهکارهای تحقق این مهم توجه ... بیشتر تغییر اقلیم یکی از چالش‌های اساسی پیشروی بشر کنونی است. درنتیجه، جلوگیری از تغییرات آب و هوایی و تخریب منابع طبیعی از الزامات حفظ کیفیت زندگی نسل‌های فعلی و آینده است. از راهکارهای تحقق این مهم توجه به توسعه کسب‌و‌کارهای سبز و افزایش سطح سبز بودن کسب‌وکارهای موجود است. کسب‌وکار سبز شغل شایسته‌ای است که ضمن تولید کالاها و خدمات، به حفظ و احیاء کیفیت محیط‌زیست و بهبود اقتصاد روستا کمک می‌نماید. نظر به اهمیت زنان روستایی در کسب‌وکارهای روستایی، تحقیق حاضر به برسی الزامات و سازوکارهای توسعه کسب‌وکارهای سبز در بین زنان روستایی پرداخته است. جامعه آماری شامل زنان روستایی دارای کسب‌وکار در شهرستان ری (246 نفر) و کارشناسان این حوزه (80 نفر) بود. از این میان 202 زن روستایی و 50 کارشناس به‌عنوان نمونه مطالعه شدند. نمونه‌ها به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده دو عدد پرسشنامه محقق ساخته بود و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها علاوه بر آماره‌های توصیفی از ضریب تغییرات و تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. مقایسه کارشناسان و زنان روستایی نسبت به الزامات توسعه کسب‌وکارهای سبز در میان زنان روستایی نوعی تفاوت آشکار ادراکی نسبت به این موضوع را در میان این دو گروه نشان می‌دهد، به‌گونه‌ای که از دیدگاه زنان روستایی آنچه در اولویت بوده و از اهمیت بیشتری برخوردار است دارا بودن برخی ویژگی‌های فردی و شخیتی نظیر روحیه کارآفرینی و تمایل جهت ورود به کسب‌وکارهای سبز است. حال‌آنکه از نگاه کارشناسان وجود امکانات و زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطی ازجمله مهم‌ترین الزامات توسعه کسب‌وکارهای سبز برای زنان روستایی تشخیص داده شد. بر اساس نتایج تحلیل عاملی الزامات توسعه کسب‌وکارهای سبز در شش عامل اصلی گروه‌بندی‌شده‌اند که روی‌هم‌رفته حدود 76 درصد واریانس کلیه نشانگرها را تبیین کردندکه حد مطلوب و مناسبی است. نتایج این تحقیق نشان داد که توسعه کسب‌وکارهای سبز روستایی مستلزم توجه به مؤلفه‌های اطلاعاتی و ارتباطی،آموزشی و ترویجی، بازاری و مدیریتی، فرهنگی و نگرشی، دانشی و انگیزشی و در نهایت مالی و اقتصادی است. همچنین، سازوکارهای این مهم شامل توسعه بستر و زیرساخت‌های حمایتی، تسهیل ارتباطات و شبکه‌سازی، توانمندسازی اجتماعی- اقتصادی و در نهایت توسعه‌ شایستگی‌های حرفه‌ای است.

غربالگری اهمیت محیط‌زیستی اثرات و پیامدهای اقدامات راهبردی توسعه روستایی بر مبنای رویکرد SEA مورد: اقدام راهبردی توسعه اقتصادی منطقه دو برنامه‌ریزی استان خوزستان

هادی یاقوت حردانی؛ سید حسن مطیعی لنگرودی؛ دادور خانی فضیله

دوره 2، شماره 5 ، آذر 1400، ، صفحه 45-64

چکیده

رویکرد ارزیابی استراتژیک محیط زیست سیستمی پیشگیرانه و ساختاریافته برای پیش‌بینی، شناسایی و ارزیابی اثرات محیطزیستی، اقتصادی و اجتماعی گزینه‌های توسعه در سطوح راهبردی نظام تصمیم‌گیری ... بیشتر رویکرد ارزیابی استراتژیک محیط زیست سیستمی پیشگیرانه و ساختاریافته برای پیش‌بینی، شناسایی و ارزیابی اثرات محیطزیستی، اقتصادی و اجتماعی گزینه‌های توسعه در سطوح راهبردی نظام تصمیم‌گیری است. هدف پژوهش، کاربرد رویکرد مذکور به منظور غربالگری اقدامات رشد و توسعه روستایی با تأکید بر «سند راهبردی توسعه اقتصادی شهرستان‌های منطقه 2 برنامه‌ریزی استان خوزستان» است. تحقیق از نظر هدف، کاربردی و مبتنی بر شیوه توصیفی پیمایشی است. غربالگری با استفاده از چک‌لیست و ماتریس و در چارچوب فن دلفی و نظرسنجی از 26 نفر از خبرگان و کارشناسان مسئول در حوزه‌های مختلف برنامه‌ریزی در ارتباط با سه سازه کلیدی و 36 معیار انجام شده است. نتایج نشان داد، اقدام راهبردی از نظر ارتباط با جهت‌گیری‌های فراگیر توسعه اقتصادی و اجتماعی در سطوح ملی، منطقه‌ایی و محلی به ویژه برای بهبود رفاه و معیشت انسانی جوامع روستایی تحت پوشش از اهمیت قابل توجه برخوردار است. بخش‌های برنامه‌ریزی، براساس دستورالعمل‌های قانونی، جزو حوزه‌های توسعه دارا و یا همراه با اثرات زیست‌محیطی بالقوه قابل‌توجه شناخته می‌شوند و از نظر پیوند و اثرگذاری بر دیگر اقدامات راهبردی، اهمیت محیط‌زیستی قابل‌توجه دارد. درجه پیچیدگی مسائل، مشکلات و محدودیت‌های محیط‌زیستی مرتبط با حوزه‌های برنامه‌ریزی هدف در نواحی روستایی تحت پوشش، بالاتر از حد قابل‌توجه است. درجه توجه اقدام راهبردی نسبت به جریانسازی و یکپارچه‌سازی ملاحظات و نگرانی‌های محیط‌زیستی به ویژه درنظر گرفتن استانداردها، ارزشها، قوانین و مقررات (الزامات حقوقی-مدنی) مرتبط با محیطزیست کمتر از حد قابل‌توجه است. افزون‌بر این اقدام راهبردی در هر یک از بخش‌های برنامه‌ریزی هدف، چارچوبی برای ایجاد و توسعه دیگر فعالیت‌ها و پروژه‌های عملیاتی در سطوح خُرد تدارک دیده است و براساس اجماع خبرگان، می‌تواند منجر به بروز اثرات بالقوه قابل‌توجّه با ماهیت و کیفیت گوناگونی بر محدوده‌های جغرافیایی و طبیعی و نواحی فرهنگی از جمله سکونت‏گاه‌های روستایی و شهری با جمعیت متراکم و مناطق با کاربری فشرده در شهرستانهای آبادان و خرمشهر شود.

تحلیل اثرات فضای کسب و کار محلی در توسعه صنایع خانگی روستایی مورد مطالعاتی: دهستان غنی بیگلو شهرستان زنجان

محمدرضا رضوانی؛ مهدی چراغی

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 85-99

چکیده

از آنجایی که در خلال سال‌های 92-1384 تعداد کسب و کارهای خانگی در روستاهای دهستان غنی بیگلو با رشد 4.5درصدی به 230 مورد رسیده است، از این رو هدف پژوهش حاضر تحلیل عواملی است که در فضای کسب و کار صنایع خانگی ... بیشتر از آنجایی که در خلال سال‌های 92-1384 تعداد کسب و کارهای خانگی در روستاهای دهستان غنی بیگلو با رشد 4.5درصدی به 230 مورد رسیده است، از این رو هدف پژوهش حاضر تحلیل عواملی است که در فضای کسب و کار صنایع خانگی در منطقه موردمطالعه مؤثر می‌باشند. برای انجام این کار ابتدا 8 روستا از مجموع 33 روستا به‌عنوان نمونه از بین الگوهای مکانی سکونتگاهی روستایی برگزیده شدند که تعداد 1614 خانوار در آنها ساکن می‌باشد و از این میان با فرمول کوکران و جدول مورگان 280 سرپرست خانوار به‌عنوان حجم نمونه محاسبه شدند. اطلاعات گردآوری شده دارای سه مقیاس نسبی، رتبه‌ای و فاصله‌ای می‌باشد که در دو سطح خانوار و روستا قابل‌تحلیل می‌باشند. تحلیل داده‌ها هم با نرم‌افزار spss و آزمون‌های مناسب پارامتریک و ناپارامتریک صورت گرفت و نتایج ذیل حاصل شدند: اغلب کسانی که به سمت کسب و کارهای خانوادگی روی آورده‌اند افراد با میانگین سنی بالا، کم‌سواد و یا زنان سرپرست خانوار بوده‌اند که بیشتر به سبب اجبار اقتصادی به این سمت سوق پیدا کرده‌اند و در این مسیر زمینه‌های کارآفرینی، خود مدیریتی و خانواده مدیریتی، ارتقاء و بهبود وضعیت کسب و کار کنونی، درخواست برای صدور مجوز و تشکیل تعاونی‌ها، درخواست برای دریافت تسهیلات و اعتبارات مالی، تلاش برای خلق ایده‌های جدید و تنوع شغلی و امثال آن را مورد توجه قرار نداده‌اند. پیشنهاد می‌شود که دهیاران و شورای اسلامی در حیطه اختیارات خود با فراهم‌آوردن زمینه برای رسمیت این کسب‌وکارها و تشکیل تعاونی‌ها و صندوق‌های اعتبارات خرد روستایی امکان بهبود وضعیت این کسب و کارها را فراهم آورند.

پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 4 (1402)

دوره 3 (1401)

دوره 2 (1400)

دوره 1 (1399)

کلیدواژه‌ها = توسعه روستایی

الزامات و سازوکارهای توسعه کسب‌وکارهای سبز در شهرستان ری از دیدگاه زنان روستایی و کارشناسان

چکیده

غربالگری اهمیت محیط‌زیستی اثرات و پیامدهای اقدامات راهبردی توسعه روستایی بر مبنای رویکرد SEA مورد: اقدام راهبردی توسعه اقتصادی منطقه دو برنامه‌ریزی استان خوزستان

چکیده

تحلیل اثرات فضای کسب و کار محلی در توسعه صنایع خانگی روستایی مورد مطالعاتی: دهستان غنی بیگلو شهرستان زنجان

چکیده