پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی

علمی-پژوهشی

نقشه راه استراتژیک توسعه گردشگری ورزشی ایران در شرایط تحریم

جبار سیف پناهی شعبانی؛ مهدی دستگردی؛ نادر رنجبر؛ رحیم خسرومنش

دوره 3، شماره 9 ، آذر 1401

چکیده

صنعت گردشگری یک صنعت پویا با ظرفیت رشد انفجاری است که سهم قابل توجه و خیره کننده ای در اقتصاد دنیا پیدا کرده است. گردشگری ورزشی نیز یک بخش مهمی از صنعت گردشگری است. هدف اصلی تحقیق‎ طراحی و تدوین نقشه ... بیشتر صنعت گردشگری یک صنعت پویا با ظرفیت رشد انفجاری است که سهم قابل توجه و خیره کننده ای در اقتصاد دنیا پیدا کرده است. گردشگری ورزشی نیز یک بخش مهمی از صنعت گردشگری است. هدف اصلی تحقیق‎ طراحی و تدوین نقشه راه استراتژیک توسعه گردشگری ورزشی ایران در شرایط تحریم بود. روش شناسی تحقیق از نوع آمیخته (کیفی و کمی) بود. به منظور شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت‎ها و تهدیدهای پیرامون گردشگری ورزشی ایران از مراحل کدگذاری باز و انتخابی در روش گرندد تئوری استفاده شد. در این تحقیق ضمن بررسی همه مقالات مرتبط داخلی گذشته با 31 خبره مصاحبه های عمیقی انجام شد و از کارگروه تخصصی برای تدوین و ارزیابی استراتژی ها استفاده شد. یافته ها نشان داد «بازاریابی»، «تاکید بر گردشگری فعال»، «ارائه خدمات ضروری»، «خلق تجارب متمایز»، «دور زدن تحریم‎ها»، «جذب سرمایه و توسعه زیرساخت‎ها» و «تاکید بر برگزاری رویدادهای ورزشی داخلی و بین المللی باتوجه به موقعیت بین المللی ایران در جهان» به ترتیب مهمترین استراتژی هایی هستند که برای توسعه گردشگری ورزشی ایران مورد نیاز هستند. با توجه به نتایج تحقیق؛ اولین و بزرگترین اقدامات در زمینه توسعه گردشگری ورزشی در ایران بازاریابی و توسعه گردشگری ورزشی فعال یا گردشگری ماجراجویانه است. برگزاری رویدادهای ورزشی بزرگ به منظور توسعه گردشگری پایدار در ایران درحال حاضر نه امکان پذیر است و نه منطقی است. با توجه به ویژگی های جغرافیایی ایران و وجود کوهها، بیابان ها، دریاها و سواحل زیادی که در ایران وجود دارد و تقاضای بالا و رو به رشدی که گردشگری ورزشی فعال (کوهنوردی، صخره نوردی، بیابان گردی، موج سواری و سایر ورزش های آبی-ساحلی) در بین گردشگران بین المللی پیدا کرده است توسعه و بازاریابی گردشگری ورزشی فعال باید در اولویت مسولان گردشگری کشور قرار گیرد. تاسیس یا همکاری با آژانس های مسافرتی و گردشگری بین المللی در کشورهای دوست و همسایه ایران یکی از مهمترین اقدامات برای دور زدن تحریم ها در حوزه گردشگری می باشد.

مشاهده مقاله

علمی-پژوهشی

سنجش تاب‌آوری کالبدی سکونتگاه‌های غیررسمی در برابر مخاطرات محیطی (زلزله)، مطالعه موردی: پاکدشت(شهرک انقلاب)

حسین حاتمی نژاد؛ فاطمه سادات کهکی؛ فرشید صادقی

دوره 3، شماره 9 ، آذر 1401

چکیده

با آغاز قرن 21 جمعیت جهان به بیشترین میزان خود رسید و شهرنشینی نیز افزایش یافت. که در کشورهای درحال‌توسعه متفاوت بود. به‌طوری‌که نزدیک به 90 درصد جمعیت شهری جهان در شهرهای کشورهای درحال‌توسعه زندگی می‌کنند. ... بیشتر با آغاز قرن 21 جمعیت جهان به بیشترین میزان خود رسید و شهرنشینی نیز افزایش یافت. که در کشورهای درحال‌توسعه متفاوت بود. به‌طوری‌که نزدیک به 90 درصد جمعیت شهری جهان در شهرهای کشورهای درحال‌توسعه زندگی می‌کنند. در این میان شهرهای آسیا و افریقا با میزان رشد4/2 بیشترین رشد را تجربه کرده‌اند. گسترش فیزیکی نابسامان و بی‌رویه شهرها یکی از مشکلات شهر و شهرنشینی جهان سوم در دوران معاصر می‌باشد به‌طوری‌که طی فرآیندی مداوم محدوده‌های فیزیکی فضاهای کالبدی شهر ادوات عمودی و افقی به لحاظ کمی و کیفی رشد می‌یابد. در جهان امروز پدیده حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی در کلان‌شهرها ازجمله چالش‌های فرا روی مدیریت شهری است. سکونتگاه‌های غیررسمی یکی از چالش‌های اجتماعی شهرها می‌باشد که توسعه پایدار شهری به خطر انداخته است و به دلیل وضعیت پایین اجتماعی و اقتصادی ساکنان و ایمن نبودن کالبد و بستر شکل‌گیری آن‌ها در مقابل مخاطرات محیطی، جزء آسیب‌پذیرترین بخش شهرها محسوب می‌شوند. هدف تحقیق حاضر تحلیل تاب‌آوری کالبدی سکونتگاه‌های غیررسمی در برابر خاطرات محیطی (زلزله)، مطالعه موردی: پاکدشت(شهرک انقلاب) می‌باشد. نوع تحقیق بر اساس هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی و تحلیلی می‌باشد. داده‌های موردنیاز تحقیق از اسناد فرادست و روش‌های میدانی و مرکز آمار ایران گردآوری شد و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های تحقیق از نرم‌افزار Spss و Excel استفاده شد. یافته‌های حاصل از پیمایش میدانی و اسنادی نشان داد که وضعیت شهرک انقلاب ازلحاظ دسترسی به معابر شهری در هنگام مواجهه با بحران ضعیف، دسترسی به کاربری‌های عمده شهری ضعیف، ازلحاظ دانه‌بندی قطعات ریزدانه، ازلحاظ مساحت زیربنا 52 درصد زیر 50 متر و بیش از سه‌چهارم زیر 70 متر زیربنا دارند ازلحاظ قدمت مساکن 57 درصد بالای 20 سال و 35 درصد بالای 40 سال، ازلحاظ مصالح 92 درصد آجر و آهن، ازلحاظ کیفیت بنا، 9 درصد تخریبی، 76 درصد قابل نگهداری و 15 درصد نوساز هستند با توجه نتایج تحقیق، شهرک انقلاب ازنظر تاب‌آوری کالبدی در هنگام مواجهه با مخاطره زلزله در سطح پایینی قرار دارد. در این راستا چند پیشنهاد کلی که می تواند در افزایش تاب‌آوری و کاهش خسارت و آسیب‌پذیری در مواقع بحران کمک کند از جمله: تعامل جامعه دانشگاهی، کارشناسان، بخش خصوصی و بخش دولتی برای آموزش و ارتقای سطح آگاهی آحاد مردم برای مقابله با بحران؛ نظارت و جلوگیری مسئولین در برابر ساخت و سازهای غیرمجاز و کمک و اعطای وام به کسانی که قصد ساخت و ساز دارند (بالا بردن کیفیت ساخت و ساز و افزایش ضریب ایمنی)؛ تهیه نقشه آسیب‌پذیری شهرک و مشخص کردن محدوده‌هایی که در برابر زلزله آسیب‌پذیرترند؛ با توجه به اینکه اکثر معابر در این شهرک کم عرض هستند بهتر است از افزایش تراکم در این محدوده‌ها جلوگیری شود و یا تعریض معابر صورت بگیرد و همچنین احداث پایگاه هلال احمر به منظور خدمات امداد و نجات و امدادرسانی به موقع هنگام بروز حادثه از جمله پیشنهادهایی است کخ می‌تواند از شدت خسارت وارده بکاهد و در افزایش تاب‌آوری کالبدی سکونتگاه‌ها نقش داشته باشد.

مشاهده مقاله

علمی-پژوهشی

ارزیابی ابعاد و شاخص های تاب آوری شهری در بافت فرسوده شهر بروجرد

احمد حاتمی؛ سمیه پرویزی؛ بهاره اکبری منفرد

دوره 3، شماره 9 ، آذر 1401

چکیده

تاب ‌آوری شهری به جایگاهی از شهر اشاره دارد که به دلیل مدیریت و برنامه‌ ریزی درست قدرت تحمل خود را در برابر بحران‌های طبیعی و انسانی افزایش داده و باکم ‌ترین میزان خسارت مالی و جانی می‌تواند بحرانی ... بیشتر تاب ‌آوری شهری به جایگاهی از شهر اشاره دارد که به دلیل مدیریت و برنامه‌ ریزی درست قدرت تحمل خود را در برابر بحران‌های طبیعی و انسانی افزایش داده و باکم ‌ترین میزان خسارت مالی و جانی می‌تواند بحرانی را پشت سر گذاشته و در کوتاه‌ترین زمان به حالت طبیعی خود بازگردد. . اما متأسفانه در اکثر شهر های ایران قسمتی از شهر که هسته اولیه شهر را تشکیل می‌دهد و هویت، اصالت و تاریخ شهر را به یدک می‌کشد به دست فراموشی سپرده‌شده‌اند و به دلیل ضعف کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی منتظر کوچک‌ترین تلنگر طبیعی می‌باشند که شیرازه آن‌ها را از هم جداکند و تلفات جانی و مالی عظیمی را برای ساکنانشان بر جای گذارد. در همین راستا پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل ابعاد و شاخص های تاب آوری شهری در بافت فرسوده شهر بروجرد می‌باشد. روش پژوهش توصیفی –تحلیلی و با استفاده از روش‌های پرسشنامه صورت گرفته جامعه آماری آن تمامی ساکنان بافت فرسوده شهر بروجرد می‌باشدکه درسرشماری سال1395جمعیتی بالغ بر37104 نفربوده است. برای تخمین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده‌شده است، که مطابق این فرمول 384 نمونه برآورد شد. این پرسشنامه‌های به‌صورت تصادفی ساده در سطح محدوده پخش گردید. بعد از استخراج اطلاعات موردنظر با استفاده از نرم افزار SPSS و نرم افزار معادلات ساختاریsmart pls تجزیه‌و تحلیل گردیدند. نتایج این پژوهش نشان دادن که بافت فرسوده شهر بروجرد در تمامی ابعاد تاب آوری در وضعیت نامطلوبی است مطابق آزمون فریدمن به ترتیب بعد اجتماعی با 88/3، بعد اقتصادی با 57/2، بعد کالبدی با 33/2 و بعد نهادی با 57/1 به ترتیب در وضعیت بهتر تا بدتر می باشد. همچنین نتایج مدل معادلات ساختاری نشان داد که برای تاب آور سازی بافت فرسوده بروجرد به ترتیب بعد اجتماعی با 355/0 و بعد کالبدی با 300/0 و بعد اقتصادی با 291/0 و بعد نهادی با 277/0 اثر دارند.

مشاهده مقاله

علمی-پژوهشی

نقش حمل و نقل در توسعه گردشگری روستایی از منظر شاخص‌های اقتصادی در دوره پسا کرونا، مطالعه موردی: دهستان حصار ولیعصر (شهرستان آوج- استان قزوین)

اعظم بیگدلی؛ اکبر حسین زاده؛ زینب زمانی؛ حسینعلی محمدی

دوره 3، شماره 9 ، آذر 1401

چکیده

شیوع بیماری همه‌گیر مانند کووید 19 و اتخاذ سیاست‌های سختگیرانه از قبیل قرنطینه عمومی، محدودیت سفر و فاصله‌گذاری اجتماعی به کاهش قابل توجه مسافرت‌های بین‌المللی و حتی بین استانی منجر شد و مناطق روستایی ... بیشتر شیوع بیماری همه‌گیر مانند کووید 19 و اتخاذ سیاست‌های سختگیرانه از قبیل قرنطینه عمومی، محدودیت سفر و فاصله‌گذاری اجتماعی به کاهش قابل توجه مسافرت‌های بین‌المللی و حتی بین استانی منجر شد و مناطق روستایی با توجه به دارابودن جاذبه‌های گردشگری طبیعی و فرهنگی به عنوان مقاصد گردشگری ارزان برای گذران اوقات فراغت و تفریح مورد توجه گردشگران داخلی قرار گرفت. از این رو، تحقیق حاضر به بررسی نقش حمل و نقل روستایی در توسعه گردشگری روستایی در ابعاد شاخص‌های اقتصادی پرداخته است. قلمرو مکانی تحقیق روستاهای گردشگرپذیر دهستان حصار ولیعصر (شهرستان آوج- استان قزوین) در افق زمانی تابستان 1400 است. تحقیق حاضر از نوع پژوهش‌های کاربردی بوده و روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی مبتنی بر ابزار پرسشنامه است. جامعه آماری تحقیق 8 روستای گردشگرپذیر دهستان حصار ولیعصر شهرستان آوج بود که بر اساس داده‌های سرشماری نفوس و مسکن (1395) دارای 358 خانوار ساکن دایمی است که با استفاده از فرمول کوکران (p و q برابر با 5/0) تعداد 190 مورد به عنوان نمونه انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌های پرسشنامه‌ای از آزمون‌های آماری t تک نمونه‌ای، همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره خطی استفاده شد. نتایج نشان داد که در بعد اقتصادی، شاخص‌های افزایش ساخت و ساز خانه‌های دوم گردشگری (3.99) و افزایش سرمایه‌گذاری و شکل‌گیری سرمایه (3.69) بیشترین تاثیر مثبت را از توسعه حمل و نقل روستایی پذیرفته‌اند. همچنین، نتایج رگرسیون خطی چند متغیره نشان داد که حمل و نقل روستایی با ضریب تعیین 0.846 در توسعه گردشگری در ابعاد اقتصادی تاثیر معنادار و مثبتی دارد. به طوری که، با توجه به مقادیر بتا یک واحد تغییر در انحراف معیار شاخص‌های متغیر مستقل از قبیل "افزایش ساخت و ساز خانه‌های دوم گردشگری"، "تنوع فرصت های شغلی و درآمدی"، "بهبود دسترسی به خدمات"، "بهبود زیرساخت‌های گردشگری در روستا" و "افزایش سرمایه‌گذاری و شکل‌گیری سرمایه در روستا" در اثر توسعه حمل و نقل روستایی، به ترتیب به اندازه 0.401، 0.291، 0.333، 0.360 و 0.008 واحد در توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه پاسخگویان تاثیر مثبت دارد.

مشاهده مقاله

علمی-پژوهشی

مدل تصمیم‌گیری چند معیاره برای انتخاب مکان‌های مناسب صنایع براساس روش‌های Swara وFuzzy-Gis(مطالعه موردی:استان کرمانشاه)

ابوالقاسم تقی زاد فانید؛ پیمان قدسی؛ سعید بساک

دوره 3، شماره 9 ، آذر 1401

چکیده

بخش صنعتی برای اقتصاد ایران از نظر اشتغال و صادرات بسیار مهم است و انتخاب سایت صنعتی یکی از تصمیمات ضروری کلیدی در فرآیند راه اندازی، گسترش یا تغییر مکان انواع سیستمهای صنعتی است و یکی از مهمترین و طولانی‌ترین ... بیشتر بخش صنعتی برای اقتصاد ایران از نظر اشتغال و صادرات بسیار مهم است و انتخاب سایت صنعتی یکی از تصمیمات ضروری کلیدی در فرآیند راه اندازی، گسترش یا تغییر مکان انواع سیستمهای صنعتی است و یکی از مهمترین و طولانی‌ترین تصمیماتی که مدیران عملیاتی با آن مواجه هستند، تصمیم‌گیری در مورد محل استقرار تاسیسات صنعتی جدید است. بر این اساس هدف از این مطالعه، انتخاب مکان مناسب برای صنایع بر اساس روش‌های Swara و Fuzzy در استان کرمانشاه و در محیط Gis بوده است. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی و تحلیلی میباشد. در این مطالعه، از مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره برای ارزیابی تناسب زمین برای پیشنهاد مکان‌های مناسب برای مناطق صنعتی در استان کرمانشاه استفاده شده است. سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (Gis) و تصمیم‌گیری چند معیاره (Mcdm) با هم ترکیب شده‌اند تا به طور مشخص مناطق مناسب برای صنایع را شناسایی کنند. برای تشخیص بهترین سایت صنعتی از ده معیار استفاده شد. معیارهای انتخاب شده از طریق جمع‌آوری نظرات خبر‌گان با استفاده از تکنیک Swara مشخص گردید. این معیارها شامل فاصله از آ‌ب‌‌‌های سطحی، شیب، فاصله از نقاط شهری و روستایی، فاصله از جاده، مناطق حفاظت شده، فاصله از مناطق گسلی، نوع کاربری زمین، نقشه دما و باران هستند. سپس کلیه معیارها با فرمت مشابه به Gisوارد و استانداردسازی شدند. در مرحله بعد از روش Swara برای وزن‌دهی معیارها استفاده شد و درنهایت کلیه لایه‌ها با استفاده از روش Fuzzy وزن‌دار تلفیق شدند. نتایج این پژوهش نشان میدهد که، از کل مساحت 24640 کیلومتر مربع استان کرمانشاه، 11/9 درصد، معادل 37/2224 هکتار در سطح کاملا مناسب،26 درصد، معادل 09/6414 هکتار در سطح مناسب، 69/18 درصد، معادل 09/4606 هکتار در سطح بیتفاوت، 26 درصد، معادل 22/6393 هکتار در سطح نامناسب و 5/14 درصد، معادل 80/3574 هکتار در سطح کاملا نامناسب جهت استقرار صنایع در استان کرمانشاه قرار دارند.

مشاهده مقاله

علمی-پژوهشی

ارزیابی اثرات استقرار شهرک های صنعتی بر کیفیت زندگی شهری ( مطالعه موردی: شهر دندی)

محسن احدنژاد روشتی؛ علی مرادی

دوره 3، شماره 9 ، آذر 1401

چکیده

کیفیت زندگی به دلیل گسترش روند صنعتی شدن و پیشرفت فناوری که توجه به بعد کمی زندگی انسان را مدنظر قرار می‌دهد و هم‌چنین به دنبال غفلت از جنبه‌های کیفی زندگی انسان، طی چند دهه گذشته در کشورهای غربی موردتوجه ... بیشتر کیفیت زندگی به دلیل گسترش روند صنعتی شدن و پیشرفت فناوری که توجه به بعد کمی زندگی انسان را مدنظر قرار می‌دهد و هم‌چنین به دنبال غفلت از جنبه‌های کیفی زندگی انسان، طی چند دهه گذشته در کشورهای غربی موردتوجه اندیشمندان و متفکران علوم انسانی قرار گرفت. این پژوهش به ارزیابی تطبیقی کیفیت زندگی در محلات شهری و تأثیر ایجاد شهرک‌های صنعتی بر روی آن در شهر دندی پرداخته است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی-تحلیلی می‌باشد. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از روش‌های کتابخانه‌ای (کتب، مقالات، پایان‌نامه، آمار رسمی سازمانی) و میدانی (پرسش‌نامه و مشاهده) انجام‌گرفته است. جامعه آماری تحقیق بر اساس داده‌های سرشماری نفوس و مسکن 1390 بالغ‌بر 1018 خانوار است که از بین آن‌ها با بهره‌گیری از فرمول کوکران 279 مورد به‌عنوان نمونه انتخاب‌شده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، با استفاده از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی نظیر آزمون‌های آماری ویلکاکسون و کروسکال والیس انجام‌شده است. نتایج تحقیق حاصل از آزمون ویلکاکسون در شهر دندی نشان می‌دهد که شهرک‌های صنعتی بر روی شاخص‌های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، دسترسی و شاخص(زیرساخت‌ها، تأسیسات و حمل‌ونقل) کیفیت زندگی، تأثیر مثبت داشته است و تنها بر روی شاخص زیست‌محیطی کیفیت زندگی، تأثیر منفی گذاشته است. در بین شاخص‌های کیفیت زندگی برای همه محلات، شاخص اجتماعی بیشترین شدت تفاوت بین دو دوره (قبل و بعد از احداث شهرک‌های صنعتی) را دارد. آماره z شاخص اجتماعی برای کل محلات شهر004/14- به دست آمد و کمترین شدت تفاوت بین دو دوره قبل و بعد از تأسیس شهرک‌های صنعتی مربوط به شاخص کالبدی است. آمارهz شاخص کالبدی بین دو دوره قبل و بعد از احداث شهرک‌های صنعتی 994/9- می‌باشد. نتایج حاصل از مجموع شاخص‌های کیفیت زندگی در سطح محلات شهر دندی بر اساس آزمون کروسکال والیس نشان می‌دهد که محله فردوس وضعیت بسیار خوبی دارند و محله کالسیمین ازلحاظ کیفیت زندگی در وضعیت خوبی قرار دارد. محلات قدیم پایین و امیرالمؤمنین ازلحاظ کیفیت زندگی در وضعیت ضعیفی می‌باشند و محلات ادارات و قدیم پایین ازلحاظ کیفیت زندگی در وضعیت بسیار ضعیفی قرار دارند.

مشاهده مقاله

مطالعه دمای سطح زمین شهر تبریز دررابطه‌با کاربری اراضی با استفاده از تصویر لندست 8

محمدعلی کوشش وطن؛ اکبر اصغری زمانی

دوره 2، شماره 3 ، خرداد 1400، ، صفحه 49-58

چکیده

در فرایند شهری شدن، برنامه ریزیِ مطلوبِ استفاده از اراضی بسیار مهم است. چرا که نحوه‏ ی استفاده از اراضی تأثیرات قابل‌توجّه ی را در رژیم دمایی شهر دارد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر مطالعه‏ ی دمای ... بیشتر در فرایند شهری شدن، برنامه ریزیِ مطلوبِ استفاده از اراضی بسیار مهم است. چرا که نحوه‏ ی استفاده از اراضی تأثیرات قابل‌توجّه ی را در رژیم دمایی شهر دارد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر مطالعه‏ ی دمای سطح زمین در رابطه‌ با کاربری اراضی بود. داده های پژوهش شامل شیپ فایل کاربری اراضی و تصویر روز ماهواره لندست 8 در مسیر 168 و ردیف 32 به تاریخ1399/04/07 می باشد. جهت استخراج دمای سطح زمین از نرمافزار ArcMap استفاده شد. همچنین، برای بررسی تفاوت در میانگین دما بین کاربری های مختلف از آزمون کروسکال - والیس در نرمافزار SPSS بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که میانگین دمای شهر تبریز برابر با28/41 درجه سانتیگراد و انحراف معیار4/62 می باشد. همچنین، حداقل دمای آن برابر با 13/55درجه سانتیگراد و بیش‏ترین دمای نیز آن برابر با 39/29 درجه سانتیگراد است. نتایج پژوهش به تفکیک کاربری های مختلف نشان داد که فرودگاه شهر تبریز با میانگین دمای33/81 درجه سانتیگراد (انحراف معیار1/81) دارای بیش‏ترین میانگین دمایی نسبت به سایر کاربری ها می باشد. در ادامه، به ترتیب کاربری های نظامی با میانگین دمای32/22 درجه سانتیگراد (انحراف معیار2/52)، اراضی بایر با میانگین دمای30/57 درجه سانتیگراد (انحراف معیار3/15)، کاربری صنعتی با میانگین دمای30/51 درجه سانتیگراد (انحراف معیار2/71)، رودخانه با میانگین دمای30/07درجه سانتیگراد (انحراف معیار2/53)، فضای سبز با میانگین دمای 29/88 درجه سانتیگراد (انحراف معیار2/94)، اراضی در حال ساخت با میانگین دمای 62/25 درجه سانتیگراد (انحراف معیار 22/3) و اراضی ساخته شده با میانگین دمای 61/23 درجه سانتیگراد (انحراف معیار3/91) قرار دارند. همچنین، تفاوت دمای سطح زمین بین کاربری های مختلف در سطح 0/000 معنی دار گردید که نشان از وجود تفاوت بین دمای کلاس های مختلف کاربری دارد. بر اساس مقایسه ها مشخص گردید که به جز میانگین دمای فضای سبز و رودخانه، بین میانگین دمای تمام کاربریها به لحاظ آماری تفاوت معنی داری وجود دارد.

فرا تحلیلی بر پژوهش‌های تاب‌آوری شهری در نشریات علمی پژوهشی جغرافیایی ایران

احمد پوراحمد؛ ابراهیم فرهادی؛ مریم سجودی؛ رامین قربانی؛ شاخوان عبدالله حسین

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 1-19

چکیده

باوجود گذشت بیش از سه دهه از تحقیقات اولیه در مورد تاب‌آوری، هنوز این مفهوم فاقد در فراگیر و عملیاتی در حوزه‌های مختلف علمی و ازجمله مدیریت سوانح است. بسیاری از تناقض‌های موجود بر سر معنای تاب‌آوری ... بیشتر باوجود گذشت بیش از سه دهه از تحقیقات اولیه در مورد تاب‌آوری، هنوز این مفهوم فاقد در فراگیر و عملیاتی در حوزه‌های مختلف علمی و ازجمله مدیریت سوانح است. بسیاری از تناقض‌های موجود بر سر معنای تاب‌آوری از تمایلات شناختی، روش‌های متدولوژیک، تفاوت‌های مفهومی بنیادی موجود و همچنین دیدگاه‌هایی که بر تحقیق در سیستم‌های اکولوژیکی، اجتماعی یا ترکیبی از هر دو تمرکز می‌کنند ناشی می‌شود. شهر تاب‌آور شهری است که ظرفیت تحمل و پذیرش خطر پیش از فروپاشی سیستم را دارد. سیستم این شهر پویا و تغییرپذیر است. در زمان وقوع خطر، تغییرات را جذب می‌کند و بازهم به حالت تعادل بازمی‌گردد، این شهر توانایی برگشت به عقب و پذیرش تهدید را دارد. در سال‌های اخیر پژوهش در حوزه تاب‌آوری شهری در ایران در مجلات علمی‌پژوهشی جغرافیایی رو به افزایش بوده است و جامعه دانشگاهی با ضرورت پژوهش در این حوزه آشنا شده‌اند. ازاین‌رو این پژوهش با روش فراتحلیل (روشی سیستماتیک برای نیل به این اهداف با تحلیل آماری یافته‌های کمی حاصل از مطالعات مربوط به یک مسئله پژوهشی است) و باهدف شناسایی و دسته‌بندی مقالات پژوهشی نوشته‌شده در حوزه تاب‌آوری شهری در مجلات علمی‌پژوهشی جغرافیایی نگارش شده است؛ به‌طوری‌که پس از جست‌وجو و شناسایی مقالاتی که طی سال‌های اخیر مستقیماً به موضوع یادشده پرداخته‌اند، بافهم رویکردها و ماهیت آن‌ها، به بررسی ساختار مقالات شامل روش‌شناسی، شاخص‌ها، نمونه‌گیری، روش‌های جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها و نتایج به‌دست‌آمده پرداختیم تا جنبه‌های مثبت و منفی واکاوی کنیم. نتیجه پژوهش‌ها حاکی از آن است که همه مقالات نوعی نظریه آزمایی بوده و منجر به نظریه‌سازی نشده است. هرچند که برخی از پژوهش‌ها الگوها و پیشنهادهای بسیار خوب و تازه‌ای را ارائه داده‌اند، باتوجه‌به ماهیت پژوهش‌ها نمی‌توان آن‌ها را در رده پژوهش‌های بنیادی و نظریه‌ساز قرارداد.

سنجش ابعاد زیست پذیری و توسعه پایدار محله‌ای (نمونه موردی: محلات شهر سراب)

حسین حاتمی نژاد؛ احمد پوراحمد؛ زییا نیازی

دوره 2، شماره 3 ، خرداد 1400، ، صفحه 1-17

چکیده

به دنبال تغییر در شرایط و عوامل موثّر در گسترش و توسعه‏‌ی شهری در دوران اخیر، محلّه‏‌های مسکونی انسان‌ساخت جایگاه ویژه‏ای در شکل‏گیری شهرها و توسعه‌‏ی پایدار آن‌ها داشته‌‏اند. توسعه‌‏ی ... بیشتر به دنبال تغییر در شرایط و عوامل موثّر در گسترش و توسعه‏‌ی شهری در دوران اخیر، محلّه‏‌های مسکونی انسان‌ساخت جایگاه ویژه‏ای در شکل‏گیری شهرها و توسعه‌‏ی پایدار آن‌ها داشته‌‏اند. توسعه‌‏ی شهری پایدار که ازجمله نظریه‏‌ها و سیاست‏‌های اخیر و جاری تلقی می‌شود، بخش عمده‌ای از ادبیات شهرسازی سال‏‌های اخیر را به خود اختصاص داده است. امّا نظریه‏‌ی اخیر در مقیاس محلی هنوز به‌درستی تبیین نشده و می‌تواند به‌‏عنوان موضوع پژوهش‏‌ها مدنظر باشد، توسعه‌ی پایدار در مقیاس محلّه مسکونی است. زیست پذیری بهبود کیفیت فضاهای شهری در شهرهای مدرن همراه با انسانی کردن آن‌ها تا حد ممکن است. پژوهش حاضر سعی دارد تا وضعیت تنوع و توسعه در محلات ‌مسکونی را به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین ارکان توسعه‌‏ی پایدار شهری بسنجد. در این مقاله از روش توصیفی تحلیلی استفاده‌شده است. برای سنجش تنوع و توسعه‏ی محلات و شاخص‌های زیست پذیری شهری، الگویی کیفی با 3 شاخص کلی (تنوع در ساخت، تنوع در استفاده و تنوع در کاربران) و 69 متغیّر طراحی و استفاده‌شده است. سپس برای تحلیل اطلاعات و تصمیم‌گیری نهایی از روش تصمیم‌گیری چند شاخصه (MADM) غیر جبرانی ماکسی‌مین و ماکسی‌ماکس استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد به ترتیب محلات 12، 8، 6، 2، 9، 1، 3، 11، 10، 7، 5 و 4 دارای وضعیت مطلوب تنوع و توسعه بوده‌اند.

مدل MCDM برای انتخاب روستای هدف گردشگری بر اساس روش‌های SWARA و ARAS (مطالعه‏ موردی: شهرستان پاوه)

ابوالقاسم تقی زاد فانید؛ پیمان قدسی

دوره 2، شماره 6 ، اسفند 1400، ، صفحه 56-75

چکیده

روستاهای هدف گردشگری هر کدام شکل خاصی از زندگی، هنر، فرهنگ و میراث روستایی را در مکان‌های روستایی به نمایش می‌گذارند. در فرآیند انتخاب مناسب‌ترین روستای هدف گردشگری با توجه به معیار‌های حکمرانی خوب، ... بیشتر روستاهای هدف گردشگری هر کدام شکل خاصی از زندگی، هنر، فرهنگ و میراث روستایی را در مکان‌های روستایی به نمایش می‌گذارند. در فرآیند انتخاب مناسب‌ترین روستای هدف گردشگری با توجه به معیار‌های حکمرانی خوب، تصمیم گیرنده‌گان از روش های تصمیمگیری چند معیاره برای انتخاب روستا استفاده نکردهاند. بنابراین، این مقاله با هدف ایجاد چارچوبی برای انتخاب روستاها در فرآیند انتخاب مناسب‌ترین روستای هدف گردشگری بر اساس چارچوب swara-aras- mcdmاست. تمرکز این مقاله بر شناسایی معیارهای حکمرانی خوب و رتبه‌بندی روستاهای هدف گردشگری شهرستان پاوه بر اساس معیارهای انتخابی می‌باشد. برای سنجش حکمرانی خوب در این تحقیق از ۸ معیار شفافیت، پاسخگویی، حاکمیت قانون، مشارکت، مسئولیت‌پذیری، أثربخشی و کارایی، اجماع و مشروعیت و برابری و فرآگیری استفاده شد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر روش تحقیق، آمیخته ، از نظرماهیت، توصیفی- تحلیلی و از نظر ابزار، مبتنی بر پرسشنامه نخبگان می باشد. برای تعیین وزن معیارها تیمی متشکل از سه خبره تشکیل شد. از روش swara برای وزن‌دهی معیارها و از روش aras برای اولویت‌بندی گزینه‌ها در ارتباط با مهم‌ترین معیار‌های حکمرانی خوب در روستاهای هدف گردشگری در منطقه مورد مطالعه بهره‌گرفته شد. نتایج روش سوآرا نشان داد که معیار مشارکت با وزن ۰/۱۷۲ مهم‌ترین معیار حکمروایی خوب در سطح روستاهای شهرستان پاوه است و بعد از آن معیار برابری و فراگیری با وزن ۰/۱۵۴ دومین معیار مهم حکمرانی خوب است و معیار پاسخگویی با ۰/۱۲۰، شفافیت با ۰/۱۱۸، مسئولیت‌پذیری با ۰/۱۱۱، حاکمیت قانون با ۰/۱۰۹، أثر بخشی و کارایی با ۰/۰۹۲ و اجماع و مشروعیت با ۰/۰۸۸ به ترتیب قرار دارند. نتایج محاسبه روش آراس نیز نشان داد که، روستای داریان با ۰/۸۵۹ دارای بالاترین اهمیت کلی بوده و در رتبه اول قرار دارد و بعد از آن روستای دشه با ۰/۷۶۹ در درتبه دوم،خانقاه با ۰/۷۶۲، و شمشیر با ۰/۷۰۱ در رتبه‌ سوم و چهارم و روستای هجیج بزرگ با ۰/۶۸۶ در رتبه آخر قرار دارد.

تحلیل اثرات فضای کسب و کار محلی در توسعه صنایع خانگی روستایی مورد مطالعاتی: دهستان غنی بیگلو شهرستان زنجان

محمدرضا رضوانی؛ مهدی چراغی

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 85-99

چکیده

از آنجایی که در خلال سال‌های 92-1384 تعداد کسب و کارهای خانگی در روستاهای دهستان غنی بیگلو با رشد 4.5درصدی به 230 مورد رسیده است، از این رو هدف پژوهش حاضر تحلیل عواملی است که در فضای کسب و کار صنایع خانگی ... بیشتر از آنجایی که در خلال سال‌های 92-1384 تعداد کسب و کارهای خانگی در روستاهای دهستان غنی بیگلو با رشد 4.5درصدی به 230 مورد رسیده است، از این رو هدف پژوهش حاضر تحلیل عواملی است که در فضای کسب و کار صنایع خانگی در منطقه موردمطالعه مؤثر می‌باشند. برای انجام این کار ابتدا 8 روستا از مجموع 33 روستا به‌عنوان نمونه از بین الگوهای مکانی سکونتگاهی روستایی برگزیده شدند که تعداد 1614 خانوار در آنها ساکن می‌باشد و از این میان با فرمول کوکران و جدول مورگان 280 سرپرست خانوار به‌عنوان حجم نمونه محاسبه شدند. اطلاعات گردآوری شده دارای سه مقیاس نسبی، رتبه‌ای و فاصله‌ای می‌باشد که در دو سطح خانوار و روستا قابل‌تحلیل می‌باشند. تحلیل داده‌ها هم با نرم‌افزار spss و آزمون‌های مناسب پارامتریک و ناپارامتریک صورت گرفت و نتایج ذیل حاصل شدند: اغلب کسانی که به سمت کسب و کارهای خانوادگی روی آورده‌اند افراد با میانگین سنی بالا، کم‌سواد و یا زنان سرپرست خانوار بوده‌اند که بیشتر به سبب اجبار اقتصادی به این سمت سوق پیدا کرده‌اند و در این مسیر زمینه‌های کارآفرینی، خود مدیریتی و خانواده مدیریتی، ارتقاء و بهبود وضعیت کسب و کار کنونی، درخواست برای صدور مجوز و تشکیل تعاونی‌ها، درخواست برای دریافت تسهیلات و اعتبارات مالی، تلاش برای خلق ایده‌های جدید و تنوع شغلی و امثال آن را مورد توجه قرار نداده‌اند. پیشنهاد می‌شود که دهیاران و شورای اسلامی در حیطه اختیارات خود با فراهم‌آوردن زمینه برای رسمیت این کسب‌وکارها و تشکیل تعاونی‌ها و صندوق‌های اعتبارات خرد روستایی امکان بهبود وضعیت این کسب و کارها را فراهم آورند.

تعداد دوره‌ها	2
تعداد شماره‌ها	6
تعداد مقالات	71
تعداد مشاهده مقالات	2237
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	2588
تعداد پذیرش	31
تعداد عدم پذیرش	32
متوسط زمان داوری(روز)	23
درصد پذیرش	30 درصد
متوسط زمان انتشار(بعد از پذیرش)	27 روز
تعداد پایگاه‌های نمایه شده	11
کشور محل چاپ	ایران
وضعیت چاپ	الکترونیکی
نوبت‌های چاپ	فصلنامه
زبان مجله	فارسی- چکیده انگلیسی
شکل دریافت مقاله	فقط از طریق سامانه
هزینه چاپ	ندارد
دسترسی رایگان و آزاد به مقالات	بلی
استفاده از سامانه مشابهت یاب	بلی(سمیم نور)

پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 3 (1401)

دوره 2 (1400)

دوره 1 (1399)

نقشه راه استراتژیک توسعه گردشگری ورزشی ایران در شرایط تحریم

چکیده

سنجش تاب‌آوری کالبدی سکونتگاه‌های غیررسمی در برابر مخاطرات محیطی (زلزله)، مطالعه موردی: پاکدشت(شهرک انقلاب)

چکیده

ارزیابی ابعاد و شاخص های تاب آوری شهری در بافت فرسوده شهر بروجرد

چکیده

نقش حمل و نقل در توسعه گردشگری روستایی از منظر شاخص‌های اقتصادی در دوره پسا کرونا، مطالعه موردی: دهستان حصار ولیعصر (شهرستان آوج- استان قزوین)

چکیده

مدل تصمیم‌گیری چند معیاره برای انتخاب مکان‌های مناسب صنایع براساس روش‌های Swara وFuzzy-Gis(مطالعه موردی:استان کرمانشاه)

چکیده

ارزیابی اثرات استقرار شهرک های صنعتی بر کیفیت زندگی شهری ( مطالعه موردی: شهر دندی)

چکیده

مطالعه دمای سطح زمین شهر تبریز دررابطه‌با کاربری اراضی با استفاده از تصویر لندست 8

چکیده

فرا تحلیلی بر پژوهش‌های تاب‌آوری شهری در نشریات علمی پژوهشی جغرافیایی ایران

چکیده

سنجش ابعاد زیست پذیری و توسعه پایدار محله‌ای (نمونه موردی: محلات شهر سراب)

چکیده

مدل MCDM برای انتخاب روستای هدف گردشگری بر اساس روش‌های SWARA و ARAS (مطالعه‏ موردی: شهرستان پاوه)

چکیده

تحلیل اثرات فضای کسب و کار محلی در توسعه صنایع خانگی روستایی مورد مطالعاتی: دهستان غنی بیگلو شهرستان زنجان

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

دانشگاه زنجان

ابر واژگان