پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی

علمی-پژوهشی

تحلیل رابطه‌ تغییرات کارکردی با ارزش‌های روستایی در نواحی حومه‌ای مورد مطالعه: روستاهای بخش لواسانات شمال تهران

سعید نصیری زارع؛ وحید ریاحی

دوره 3، شماره 8 ، شهریور 1401

چکیده

تردیدی نیست که در سال‌های آینده ارزش‌های روستایی نسبت به سال‌های گذشته بیشتر مشخص و مورد توجه قرار بگیرد. زیرا که توزیع و پراکندگی جمعیت شهرها و روستاهای پیرامون آن‌ها که موجب بروز مشکلات متعددی گشته ... بیشتر تردیدی نیست که در سال‌های آینده ارزش‌های روستایی نسبت به سال‌های گذشته بیشتر مشخص و مورد توجه قرار بگیرد. زیرا که توزیع و پراکندگی جمعیت شهرها و روستاهای پیرامون آن‌ها که موجب بروز مشکلات متعددی گشته و توجه به این سکونتگاه‌‌ها به عنوان مناطقی سالم، ارزان، آرام و سکونتگاهی که منشأ پیدایش سکونتگاه‌های شهری بوده، بیشتر گردد. اما در ارتباط با ارزش‌های روستایی موضوعی که می‌تواند در این ارتباط مشخص گردد، تغییر کارکرد نواحی روستایی به خصوص در مناطق پیرامون شهرها و ارزش‌های این مناطق روستایی است. مشخص است اگر چانچه ارزش‌های موجود در مناطق روستایی شناسایی و تغییرات کارکردی در این نواحی همسو با ارزش‌های این مناطق باشد، می‌تواند به عنوان فرصتی برای توسعه در این نواحی به شمار آید. تحقیق به بررسی ارزش‌های روستایی در نواحی روستایی بخش لواسانات پرداخت. تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی بود. بررسی تحولات کارکردی از بررسی متون اسنادی و مصاحبه با افراد آگاه و برای بررسی مهم‌ترین ارزش‌های روستایی نیز از مصاحبه هدفمند و مشاهده میدانی استفاده شد. همچنین در بخش دوم تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته استفاده و 9 نقطه روستایی نیز به عنوان جامعه هدف و 214 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند. نواحی روستایی از ارزش‌های زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و تاریخی برخوردار هستند. تغییرات کارکردی در روستاهای نزدیک به نواحی شهری، به دلیل جمعیت‌پذیری بالا و نزدیکی به نواحی شهری بیشتر بوده و به علاوه در روستاهایی که در فاصله دورتری از نقاط شهری قرار داشته‌اند، به دلیل جمعیت‌پذیری و دگرگونی اجتماعی پایین، بافت سنتی و اجتماعی روستا در طول زمان تغییرات کارکردی کمتری صورت گرفته است. بنابراین به طور کلی ارزش‌های روستایی که در مناطق روستایی مورد مطالعه بررسی شدند، به عنوان توانمندی‌های روستایی معرفی می‌گردند که در صورت توجه به این ارزش‌ها و تغییرات کارکردی که بتواند همسو با این ارزش‌ها باشد، می‌تواند به عنوان رویکردی مناسب برای توسعه درون‌زا در مناطق روستایی باشد.

مشاهده مقاله

علمی-پژوهشی

رتبه بندی زمینه‌های توسعه اکوتوریسم، گردشگری تاریخی و انسان ساخت در جهت توسعه پایدار منطقه‌ای (مطالعه موردی استان کرمانشاه)

مهدی فیض اله پور؛ مهدی چراغی؛ زهرا میری

دوره 3، شماره 8 ، شهریور 1401

چکیده

گردشگری به عنوان فعالیتی که در دنیای امروز توان تاثیر گذاری بر فرایند توسعه متوازن و خردورزانه را در همه عرصه‌ها به نمایش گذاشته، مورد توجه طیف وسیعی از سیاست گذاران و برنامه‌ریزان نظام‌های سیاسی و ... بیشتر گردشگری به عنوان فعالیتی که در دنیای امروز توان تاثیر گذاری بر فرایند توسعه متوازن و خردورزانه را در همه عرصه‌ها به نمایش گذاشته، مورد توجه طیف وسیعی از سیاست گذاران و برنامه‌ریزان نظام‌های سیاسی و مدیران اجرایی در کشورهای مختلف قرار گرفته است. تنوع ابعاد و پیچدگی‌های صنعت گردشگری، متناسب با مناطق جغرافیایی، زمینه ویژه‌ای برای برنامه ریزی و مدیریت گردشگری ایجاد کرده است. درمناطق مستعد توسعه گردشگری، باید به دنبال عوامل محرک جریان گردشگری بوده و راهبردهای مناسبی برای توسعه پایدار در منطقه ارائه نمود. در این پژوهش پس از توزیع پرسشنامه‌ها در بین کارشناسان، جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش کمی، آمار توصیفی شامل(میانگین) و آمار استنباطی(آزمون Tتک نمونه‌ای، کروسکال‌والیس، آزمون فریدمن و تحلیل عاملی) استفاده شده‌ است. جامعه آماری تحقیق فوق، محدوده جغرافیایی 14شهرستان واقع در استان کرمانشاه در نظر گرفته شده و حدود 154 نفر از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمانشاه به این منظور انتخاب گردید. بر این اساس تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه براساس جدول مورگان 105 کارشناس بدست آمده است. در پژوهش حاضر، به منظور تحلیل رتبه بندی زمینه‌های توسعه گردشگری از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی استفاده گردیده است. بدین منظور ابتدا امکان انجام تحلیل عاملی بر روی نمونه تحقیق، با استفاده از آزمون بارتلت و شاخص کفایت نمونه برداری KMO مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق برای آزمون رتبه بندی زمینه‌های توسعه گردشگری مقادیرKMO برابر با 71/0 به دست آمد. همچنین مقدار آماری آزمون کرویت معادل 84/2323 برآورد شد که سطح معنی داری آن کمتر از 001/0 می باشد. بنابراین علاوه بر کفایت نمونه برداری، اجرای تحلیل عاملی نیز مقبول است. همینطور از آزمون T تک نمونه‌ای جهت بررسی و رتبه بندی شهرستان‌‌های استان استفاده شد. نتایج در بخش جاذبه های انسان ساخت نشان داد که شهر کرمانشاه از نظر جاذبه‌های انسان ساخت دارای وضیعت مطلوبی می‌باشد.

مشاهده مقاله

علمی-پژوهشی

چشم انداز تحولات کالبدی- فضایی روستاهای پیرامون شهر ابهر

حسن مومنی؛ حمید شیرخانی آزاد؛ حسن افراخته؛ فرهاد عزیزپور

دوره 3، شماره 8 ، شهریور 1401

چکیده

زمینه و هدف: در کشور ما از دیرباز رابطه ای بین شهر و روستا وجود داشته است که با توجه به شرایط مختلف جغرافیایی، تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مکان ها و زمان های مختلف، هم از نظر شکل و هم از نظر محتوا ... بیشتر زمینه و هدف: در کشور ما از دیرباز رابطه ای بین شهر و روستا وجود داشته است که با توجه به شرایط مختلف جغرافیایی، تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مکان ها و زمان های مختلف، هم از نظر شکل و هم از نظر محتوا نشان داده می شود. بدیهی است که عوامل و نیروهای مختلفی در شکل گیری و تکامل سکونتگاه های روستایی نقش دارند.اهداف: بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال بررسی دگرگونی‌های کالبدی- فضایی سکونتگاه‌های روستایی اطراف شهرستان ابهر و تأثیر تعامل با شهر ابهر بر روند تغییرات فضایی آن است.روش: پژوهش حاضر از نظر ماهیت کاربردی و از منظر مروری توصیفی- تحلیلی است که اطلاعات مورد نیاز به دو صورت کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. بر این اساس رشد افقی و خزش سریع شهرستان ابهر در سال های اخیر باعث شده است که سکونتگاه های روستایی واقع در داخل و اطراف آن در خارج از بافت و در مواردی در طرح آتی شهر و روستا در معرض ادغام و الحاق قرار گیرند.نتیجه: بسیاری از تغییرات ساختاری- فضایی کالبدی- فضایی در همه روستاها یکسان نیست و برخی از روستاها با توجه به شرایطی که داشته اند تغییرات فضایی متفاوتی ایجاد کرده اند که از مهمترین آنها می توان به تغییرات قیمت در کاربری، تغییر الگوی مسکن، محیط زیست اشاره کرد. تغییرات، به تحولات اجتماعی-اقتصادی و عملکردی این سکونتگاه های روستایی اشاره کرد.نتیجه گیری: در چشم انداز تحولات شهر ابهر، سرمایه گذاری هایی که توسط شهرنشینان به دلیل گسترش فیزیکی شهر و کاهش فاصله شهر و روستا انجام شده است، در یا در حاشیه سرمایه گذاری شده است. روستا و در قسمت های مختلف مسکن، باغ و غیره. متقابلاً توسط روستاییان در مناطق مختلف شهری به ویژه مسکن و مغازه سرمایه گذاری شده است. نتیجه می گیریم که شاخص سرمایه گذاری رابطه بین شهر و روستا را به خوبی منعکس می کند.

مشاهده مقاله

علمی-پژوهشی

اثرگذاری جریان های روستایی- شهری بر تحولات اقتصادی سکونتگاه های روستایی شهرستان دماوند

ناصر شفیعی ثابت؛ فاطمه زنگنه

دوره 3، شماره 8 ، شهریور 1401

چکیده

چکیدههدف این مقاله واکاوی و بررسی اثرگذاری جریان های روستایی- شهری بر تحولات اقتصادی سکونتگاه های روستایی است. بنابراین، جریان‌های فضایی اثرگذار بر بعد اقتصادی سکونتگاه های روستایی شهرستان دماوند ... بیشتر چکیدههدف این مقاله واکاوی و بررسی اثرگذاری جریان های روستایی- شهری بر تحولات اقتصادی سکونتگاه های روستایی است. بنابراین، جریان‌های فضایی اثرگذار بر بعد اقتصادی سکونتگاه های روستایی شهرستان دماوند مورد وارسی و بررسی و به عبارتی واکاوی قرار گرفته است. از آنجائیکه عوامل مؤثر و اثرگذار بر بعد اقتصادی سکونتگاه های روستایی ، را میتوان روابط سه عنصر انسان ، فضا و فعالیتهای انسان در فضا و در مجموع جریان های فضایی دانست که این جریان‌ها اگر به شکل مناسب ، برنامه ریزی شده و به طور دقیق برقرار شود، بر بعد اقتصادی سکونتگاه های روستایی تحول و دگرگونی سازگار ایجاد خواهد نمود. جریان‌های روستایی ـ شهری برمبنای نظریه داگلاس دربرگیرنده جریان های افراد، سرمایه، کالا ، اطلاعات و فناوری ، پسماند است. این جریان‌ها در گذر زمان از عوامل بنیادین تحول و دگرگونی اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی بشمار می‌آید. بنابراین، جریان‌های فضایی به مثابه ظرفیتی است که موجب دگرگونی و تحول سازگار در بعد اقتصادی سکونتگاه های روستایی در دو سوی این جریان می‌شود. ولی، اگردر برنامه‌ریزی‌ها ، به این جریان‌ها ، بی اهمیتی و کم توجهی شود؛ دگرگونی‌های ناسازگاری در بعد اقتصادی سکونتگاه های روستایی شکل خواهدگرفت و دوگانه‌انگاری در نظام برنامه ریزی شهری و روستایی نیز انجام خواهدگرفت و در ادامه جریان‌های فضایی نمیتواند چنان‌که بایسته است تحول ودگرگونی‌های سازگاری در بعد اقتصادی سکونتگاه های روستایی ناحیه مورد مطالعه ایجاد کند . براین مبنا، پژوهش حاضر با آرمان واکاوی و بررسی این موضوع پژوهشی به روش کمی و با بهره‌گیری از شیوه توصیفی ـ تحلیلی در 370 خانوار نمونه تصادفی و در 29روستایی نمونه از مجموع 83 روستای شهرستان دماوند انجام شد. یافته‌های پژوهش آشکار و روشن ساخت ، رابطه معناداری بین جریان‌های فضایی با بعد اقتصادی در سطح روستاهای مورد مطالعه وجود دارد. بدین‌سان، برای بهبود اثرگذاری همه ابعاد جریان‌های فضایی بر تحولات اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی توجه به رویکرد برنامه‌ریزی یکپارچه روستایی ـ شهری به جای برنامه‌ریزی جداگانه و مجزا روستایی ـ شهری پیشنهاد می‌شود.

مشاهده مقاله

مقاله برگرفته از پایان نامه

تحلیلی بر عوامل موثر در قابت‌پذیری اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی، مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد

سکینه آذرخش؛ جمشید عینالی

دوره 3، شماره 8 ، شهریور 1401

چکیده

مناطق روستایی با توجه به ارایه ترکیبی از جاذبه‌های گردشگری طبیعی و فرهنگی ناشی از ویژگی‌های جغرافیایی و شیوه‌های زندگی به عنوان مقاصد گردشگری ارزان برای گذران اوقات فراغت و تفریح شناخته می‌شود. توسعه ... بیشتر مناطق روستایی با توجه به ارایه ترکیبی از جاذبه‌های گردشگری طبیعی و فرهنگی ناشی از ویژگی‌های جغرافیایی و شیوه‌های زندگی به عنوان مقاصد گردشگری ارزان برای گذران اوقات فراغت و تفریح شناخته می‌شود. توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه بیشتر محققان به عنوان ابزاری بازآفرینی و احیای مجدد اقتصادی- اجتماعی مناطق روستایی برای نیل به توسعه پایدار مطرح است. افزایش تعداد گردشگران ورودی به مناطق روستایی، به بروز نیازها و تقاضاهای جدید در مناطق گردشگرپذیر روستایی منجر شده است که ارایه مزایای رقابتی نقش مهمی در وفاداری گردشگران، رضایت و حمایت مجدد از مقاصد می شود. تحقیق حاضر با هدف نقش حمل ونقل در رقابت پذیری اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی می باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و ماهیت آن توصیفی- تحلیلی مبتنی بر گردآوری داده‌ها با استفاده از روش‌های میدانی (مشاهده و تکمیل پرسشنامه است. بدین منظور در سطح تحلیل روستا، با توجه دارای سکنه بودن 9 روستا از روش تمام شماری استفاده شده است. در سطح تحلیل خانوار از 1312 مورد، با استفاده از فرمول کوکران تعداد 297 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شده و پرسشنامه بااستفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک تکمیل شده است. برای تجزیه وتحلیل داده‌ها از آزمون های آماری از قبیل t تک نمونه ای، تحلیل خوشه ای، همبستگی پیرسون و کروسکال والیس استفاده شده است. نتایج نشان داد که از بین سه شاخص رقابت پذیری مورد مطالعه (جاذبه‌های مقصد، خدمات پایه و زمینه‌های گردشگری)، شاخص جاذبه های گردشگری با میانگین عددی 98/3 بیشترین تاثیر را دارد. همچنین، با توجه به میزان ضریب همبستگی 837/0 بین شاخص‌های رقابت پذیری گردشگری و توسعه اقتصاد روستاهای هدف گردشگری رابطه همبستگی معناداری در سطح 99 درصد وجود دارد. علاوه بر این، نتیجه آزمون کروسکال والیس نشان داد که تفاوت معناداری در بین روستاهای هدف در شاخص های رقابت پذیری و توسعه اقتصادی وجود دارد که نقش عوامل جغرافیایی از قبیل اقلیم، ناهمواری ها و تنوع جاذبه های گردشگری در این تفاوت قابل توجه است.

مشاهده مقاله

مقاله برگرفته از پایان نامه

اثرات اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیرساختی گردشگری بر جامعه میزبان از نگاه مسولان و مردم محلی (مطالعه موردی روستاهای افرینه، پران پرویز و ولیعصر شهرستان پلدختر)

سجاد بازوند؛ تهمینه دانیالی؛ بهرام آزاد بخت؛ بتول باهک؛ سیمین ارمغان

دوره 3، شماره 8 ، شهریور 1401

چکیده

امروزه گردشگری به عنوان یکی از مهم‌ترین صنعت‌های اقتصادی در سرتاسر دنیا شناخته می‌شود که رشد و گسترش آن اثرات بسیار زیادی بر جامعه محلی می‌گذارد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی، کالبدی ... بیشتر امروزه گردشگری به عنوان یکی از مهم‌ترین صنعت‌های اقتصادی در سرتاسر دنیا شناخته می‌شود که رشد و گسترش آن اثرات بسیار زیادی بر جامعه محلی می‌گذارد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیرساختی گردشگری بر جامعه میزبان از نگاه مسولان و مردم محلی در روستاهای شهرستان پلدختر انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخانه‌ای و پیمایشی میدانی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را دو گروه مسولین و مردم محلی تشکیل داده‌اند. در گروه اول تعداد 30 نفر از مسولین شهرستان و مسولین روستاهای مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. همچنین در گروه مردم محلی براساس سرشماری سال 1395 جمعیت سه روستای افرینه، پران پرویز و ولیعصر برابر با 4084 نفر بوده است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 351 نفر به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی طبقه بندی شده انتخاب گردید. جهت تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آزمون تی تک نمونه‌ای، آزمون دانکن و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه‌ای نشان داد که مهم‌ترین اثر گردشگری از نگاه مسولین برجامعه میزبان بر بعد اقتصادی با میانگین 544/3 است ولی از نظر مردم محلی بیشترین تاثیر بر بعد کالبدی با میانگین 224/3 است. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بعد اقتصادی با مقدار اثر کلی 734/0 بیشترین تاثیر را بر توسعه روستایی جامعه میزبان داشته است و بعد کالبدی با مقدار اثر کلی 321/0 کم‌ترین تاثیر را داشته است. همچنین نتایج آزمون میزان اثرگذاری گردشگری بر ابعاد مختلف در روستاهای مورد مطالعه متفاوت بوده است.امروزه گردشگری به عنوان یکی از مهم‌ترین صنعت‌های اقتصادی در سرتاسر دنیا شناخته می‌شود که رشد و گسترش آن اثرات بسیار زیادی بر جامعه محلی می‌گذارد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیرساختی گردشگری بر جامعه میزبان از نگاه مسولان و مردم محلی در روستاهای شهرستان پلدختر انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخانه‌ای و پیمایشی میدانی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را دو گروه مسولین و مردم محلی تشکیل داده‌اند. در گروه اول تعداد 30 نفر از مسولین شهرستان و مسولین روستاهای مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. همچنین در گروه مردم محلی براساس سرشماری سال 1395 جمعیت سه روستای افرینه، پران پرویز و ولیعصر برابر با 4084 نفر بوده است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 351 نفر به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی طبقه بندی شده انتخاب گردید. جهت تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آزمون تی تک نمونه‌ای، آزمون دانکن و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه‌ای نشان داد که مهم‌ترین اثر گردشگری از نگاه مسولین برجامعه میزبان بر بعد اقتصادی با میانگین 544/3 است

مشاهده مقاله

فرا تحلیلی بر پژوهش‌های تاب‌آوری شهری در نشریات علمی پژوهشی جغرافیایی ایران

احمد پوراحمد؛ ابراهیم فرهادی؛ مریم سجودی؛ رامین قربانی؛ شاخوان عبدالله حسین

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 1-19

چکیده

باوجود گذشت بیش از سه دهه از تحقیقات اولیه در مورد تاب‌آوری، هنوز این مفهوم فاقد در فراگیر و عملیاتی در حوزه‌های مختلف علمی و ازجمله مدیریت سوانح است. بسیاری از تناقض‌های موجود بر سر معنای تاب‌آوری ... بیشتر باوجود گذشت بیش از سه دهه از تحقیقات اولیه در مورد تاب‌آوری، هنوز این مفهوم فاقد در فراگیر و عملیاتی در حوزه‌های مختلف علمی و ازجمله مدیریت سوانح است. بسیاری از تناقض‌های موجود بر سر معنای تاب‌آوری از تمایلات شناختی، روش‌های متدولوژیک، تفاوت‌های مفهومی بنیادی موجود و همچنین دیدگاه‌هایی که بر تحقیق در سیستم‌های اکولوژیکی، اجتماعی یا ترکیبی از هر دو تمرکز می‌کنند ناشی می‌شود. شهر تاب‌آور شهری است که ظرفیت تحمل و پذیرش خطر پیش از فروپاشی سیستم را دارد. سیستم این شهر پویا و تغییرپذیر است. در زمان وقوع خطر، تغییرات را جذب می‌کند و بازهم به حالت تعادل بازمی‌گردد، این شهر توانایی برگشت به عقب و پذیرش تهدید را دارد. در سال‌های اخیر پژوهش در حوزه تاب‌آوری شهری در ایران در مجلات علمی‌پژوهشی جغرافیایی رو به افزایش بوده است و جامعه دانشگاهی با ضرورت پژوهش در این حوزه آشنا شده‌اند. ازاین‌رو این پژوهش با روش فراتحلیل (روشی سیستماتیک برای نیل به این اهداف با تحلیل آماری یافته‌های کمی حاصل از مطالعات مربوط به یک مسئله پژوهشی است) و باهدف شناسایی و دسته‌بندی مقالات پژوهشی نوشته‌شده در حوزه تاب‌آوری شهری در مجلات علمی‌پژوهشی جغرافیایی نگارش شده است؛ به‌طوری‌که پس از جست‌وجو و شناسایی مقالاتی که طی سال‌های اخیر مستقیماً به موضوع یادشده پرداخته‌اند، بافهم رویکردها و ماهیت آن‌ها، به بررسی ساختار مقالات شامل روش‌شناسی، شاخص‌ها، نمونه‌گیری، روش‌های جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها و نتایج به‌دست‌آمده پرداختیم تا جنبه‌های مثبت و منفی واکاوی کنیم. نتیجه پژوهش‌ها حاکی از آن است که همه مقالات نوعی نظریه آزمایی بوده و منجر به نظریه‌سازی نشده است. هرچند که برخی از پژوهش‌ها الگوها و پیشنهادهای بسیار خوب و تازه‌ای را ارائه داده‌اند، باتوجه‌به ماهیت پژوهش‌ها نمی‌توان آن‌ها را در رده پژوهش‌های بنیادی و نظریه‌ساز قرارداد.

سنجش ابعاد زیست پذیری و توسعه پایدار محله‌ای (نمونه موردی: محلات شهر سراب)

حسین حاتمی نژاد؛ احمد پوراحمد؛ زییا نیازی

دوره 2، شماره 3 ، خرداد 1400، ، صفحه 1-17

چکیده

به دنبال تغییر در شرایط و عوامل موثّر در گسترش و توسعه‏‌ی شهری در دوران اخیر، محلّه‏‌های مسکونی انسان‌ساخت جایگاه ویژه‏ای در شکل‏گیری شهرها و توسعه‌‏ی پایدار آن‌ها داشته‌‏اند. توسعه‌‏ی ... بیشتر به دنبال تغییر در شرایط و عوامل موثّر در گسترش و توسعه‏‌ی شهری در دوران اخیر، محلّه‏‌های مسکونی انسان‌ساخت جایگاه ویژه‏ای در شکل‏گیری شهرها و توسعه‌‏ی پایدار آن‌ها داشته‌‏اند. توسعه‌‏ی شهری پایدار که ازجمله نظریه‏‌ها و سیاست‏‌های اخیر و جاری تلقی می‌شود، بخش عمده‌ای از ادبیات شهرسازی سال‏‌های اخیر را به خود اختصاص داده است. امّا نظریه‏‌ی اخیر در مقیاس محلی هنوز به‌درستی تبیین نشده و می‌تواند به‌‏عنوان موضوع پژوهش‏‌ها مدنظر باشد، توسعه‌ی پایدار در مقیاس محلّه مسکونی است. زیست پذیری بهبود کیفیت فضاهای شهری در شهرهای مدرن همراه با انسانی کردن آن‌ها تا حد ممکن است. پژوهش حاضر سعی دارد تا وضعیت تنوع و توسعه در محلات ‌مسکونی را به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین ارکان توسعه‌‏ی پایدار شهری بسنجد. در این مقاله از روش توصیفی تحلیلی استفاده‌شده است. برای سنجش تنوع و توسعه‏ی محلات و شاخص‌های زیست پذیری شهری، الگویی کیفی با 3 شاخص کلی (تنوع در ساخت، تنوع در استفاده و تنوع در کاربران) و 69 متغیّر طراحی و استفاده‌شده است. سپس برای تحلیل اطلاعات و تصمیم‌گیری نهایی از روش تصمیم‌گیری چند شاخصه (MADM) غیر جبرانی ماکسی‌مین و ماکسی‌ماکس استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد به ترتیب محلات 12، 8، 6، 2، 9، 1، 3، 11، 10، 7، 5 و 4 دارای وضعیت مطلوب تنوع و توسعه بوده‌اند.

مطالعه دمای سطح زمین شهر تبریز دررابطه‌با کاربری اراضی با استفاده از تصویر لندست 8

محمدعلی کوشش وطن؛ اکبر اصغری زمانی

دوره 2، شماره 3 ، خرداد 1400، ، صفحه 49-58

چکیده

در فرایند شهری شدن، برنامه ریزیِ مطلوبِ استفاده از اراضی بسیار مهم است. چرا که نحوه‏ ی استفاده از اراضی تأثیرات قابل‌توجّه ی را در رژیم دمایی شهر دارد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر مطالعه‏ ی دمای ... بیشتر در فرایند شهری شدن، برنامه ریزیِ مطلوبِ استفاده از اراضی بسیار مهم است. چرا که نحوه‏ ی استفاده از اراضی تأثیرات قابل‌توجّه ی را در رژیم دمایی شهر دارد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر مطالعه‏ ی دمای سطح زمین در رابطه‌ با کاربری اراضی بود. داده های پژوهش شامل شیپ فایل کاربری اراضی و تصویر روز ماهواره لندست 8 در مسیر 168 و ردیف 32 به تاریخ1399/04/07 می باشد. جهت استخراج دمای سطح زمین از نرمافزار ArcMap استفاده شد. همچنین، برای بررسی تفاوت در میانگین دما بین کاربری های مختلف از آزمون کروسکال - والیس در نرمافزار SPSS بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که میانگین دمای شهر تبریز برابر با28/41 درجه سانتیگراد و انحراف معیار4/62 می باشد. همچنین، حداقل دمای آن برابر با 13/55درجه سانتیگراد و بیش‏ترین دمای نیز آن برابر با 39/29 درجه سانتیگراد است. نتایج پژوهش به تفکیک کاربری های مختلف نشان داد که فرودگاه شهر تبریز با میانگین دمای33/81 درجه سانتیگراد (انحراف معیار1/81) دارای بیش‏ترین میانگین دمایی نسبت به سایر کاربری ها می باشد. در ادامه، به ترتیب کاربری های نظامی با میانگین دمای32/22 درجه سانتیگراد (انحراف معیار2/52)، اراضی بایر با میانگین دمای30/57 درجه سانتیگراد (انحراف معیار3/15)، کاربری صنعتی با میانگین دمای30/51 درجه سانتیگراد (انحراف معیار2/71)، رودخانه با میانگین دمای30/07درجه سانتیگراد (انحراف معیار2/53)، فضای سبز با میانگین دمای 29/88 درجه سانتیگراد (انحراف معیار2/94)، اراضی در حال ساخت با میانگین دمای 62/25 درجه سانتیگراد (انحراف معیار 22/3) و اراضی ساخته شده با میانگین دمای 61/23 درجه سانتیگراد (انحراف معیار3/91) قرار دارند. همچنین، تفاوت دمای سطح زمین بین کاربری های مختلف در سطح 0/000 معنی دار گردید که نشان از وجود تفاوت بین دمای کلاس های مختلف کاربری دارد. بر اساس مقایسه ها مشخص گردید که به جز میانگین دمای فضای سبز و رودخانه، بین میانگین دمای تمام کاربریها به لحاظ آماری تفاوت معنی داری وجود دارد.

مدل MCDM برای انتخاب روستای هدف گردشگری بر اساس روش‌های SWARA و ARAS (مطالعه‏ موردی: شهرستان پاوه)

ابوالقاسم تقی زاد فانید؛ پیمان قدسی

دوره 2، شماره 6 ، اسفند 1400، ، صفحه 56-75

چکیده

روستاهای هدف گردشگری هر کدام شکل خاصی از زندگی، هنر، فرهنگ و میراث روستایی را در مکان‌های روستایی به نمایش می‌گذارند. در فرآیند انتخاب مناسب‌ترین روستای هدف گردشگری با توجه به معیار‌های حکمرانی خوب، ... بیشتر روستاهای هدف گردشگری هر کدام شکل خاصی از زندگی، هنر، فرهنگ و میراث روستایی را در مکان‌های روستایی به نمایش می‌گذارند. در فرآیند انتخاب مناسب‌ترین روستای هدف گردشگری با توجه به معیار‌های حکمرانی خوب، تصمیم گیرنده‌گان از روش های تصمیمگیری چند معیاره برای انتخاب روستا استفاده نکردهاند. بنابراین، این مقاله با هدف ایجاد چارچوبی برای انتخاب روستاها در فرآیند انتخاب مناسب‌ترین روستای هدف گردشگری بر اساس چارچوب swara-aras- mcdmاست. تمرکز این مقاله بر شناسایی معیارهای حکمرانی خوب و رتبه‌بندی روستاهای هدف گردشگری شهرستان پاوه بر اساس معیارهای انتخابی می‌باشد. برای سنجش حکمرانی خوب در این تحقیق از ۸ معیار شفافیت، پاسخگویی، حاکمیت قانون، مشارکت، مسئولیت‌پذیری، أثربخشی و کارایی، اجماع و مشروعیت و برابری و فرآگیری استفاده شد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر روش تحقیق، آمیخته ، از نظرماهیت، توصیفی- تحلیلی و از نظر ابزار، مبتنی بر پرسشنامه نخبگان می باشد. برای تعیین وزن معیارها تیمی متشکل از سه خبره تشکیل شد. از روش swara برای وزن‌دهی معیارها و از روش aras برای اولویت‌بندی گزینه‌ها در ارتباط با مهم‌ترین معیار‌های حکمرانی خوب در روستاهای هدف گردشگری در منطقه مورد مطالعه بهره‌گرفته شد. نتایج روش سوآرا نشان داد که معیار مشارکت با وزن ۰/۱۷۲ مهم‌ترین معیار حکمروایی خوب در سطح روستاهای شهرستان پاوه است و بعد از آن معیار برابری و فراگیری با وزن ۰/۱۵۴ دومین معیار مهم حکمرانی خوب است و معیار پاسخگویی با ۰/۱۲۰، شفافیت با ۰/۱۱۸، مسئولیت‌پذیری با ۰/۱۱۱، حاکمیت قانون با ۰/۱۰۹، أثر بخشی و کارایی با ۰/۰۹۲ و اجماع و مشروعیت با ۰/۰۸۸ به ترتیب قرار دارند. نتایج محاسبه روش آراس نیز نشان داد که، روستای داریان با ۰/۸۵۹ دارای بالاترین اهمیت کلی بوده و در رتبه اول قرار دارد و بعد از آن روستای دشه با ۰/۷۶۹ در درتبه دوم،خانقاه با ۰/۷۶۲، و شمشیر با ۰/۷۰۱ در رتبه‌ سوم و چهارم و روستای هجیج بزرگ با ۰/۶۸۶ در رتبه آخر قرار دارد.

تحلیل اثرات فضای کسب و کار محلی در توسعه صنایع خانگی روستایی مورد مطالعاتی: دهستان غنی بیگلو شهرستان زنجان

محمدرضا رضوانی؛ مهدی چراغی

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 85-99

چکیده

از آنجایی که در خلال سال‌های 92-1384 تعداد کسب و کارهای خانگی در روستاهای دهستان غنی بیگلو با رشد 4.5درصدی به 230 مورد رسیده است، از این رو هدف پژوهش حاضر تحلیل عواملی است که در فضای کسب و کار صنایع خانگی ... بیشتر از آنجایی که در خلال سال‌های 92-1384 تعداد کسب و کارهای خانگی در روستاهای دهستان غنی بیگلو با رشد 4.5درصدی به 230 مورد رسیده است، از این رو هدف پژوهش حاضر تحلیل عواملی است که در فضای کسب و کار صنایع خانگی در منطقه موردمطالعه مؤثر می‌باشند. برای انجام این کار ابتدا 8 روستا از مجموع 33 روستا به‌عنوان نمونه از بین الگوهای مکانی سکونتگاهی روستایی برگزیده شدند که تعداد 1614 خانوار در آنها ساکن می‌باشد و از این میان با فرمول کوکران و جدول مورگان 280 سرپرست خانوار به‌عنوان حجم نمونه محاسبه شدند. اطلاعات گردآوری شده دارای سه مقیاس نسبی، رتبه‌ای و فاصله‌ای می‌باشد که در دو سطح خانوار و روستا قابل‌تحلیل می‌باشند. تحلیل داده‌ها هم با نرم‌افزار spss و آزمون‌های مناسب پارامتریک و ناپارامتریک صورت گرفت و نتایج ذیل حاصل شدند: اغلب کسانی که به سمت کسب و کارهای خانوادگی روی آورده‌اند افراد با میانگین سنی بالا، کم‌سواد و یا زنان سرپرست خانوار بوده‌اند که بیشتر به سبب اجبار اقتصادی به این سمت سوق پیدا کرده‌اند و در این مسیر زمینه‌های کارآفرینی، خود مدیریتی و خانواده مدیریتی، ارتقاء و بهبود وضعیت کسب و کار کنونی، درخواست برای صدور مجوز و تشکیل تعاونی‌ها، درخواست برای دریافت تسهیلات و اعتبارات مالی، تلاش برای خلق ایده‌های جدید و تنوع شغلی و امثال آن را مورد توجه قرار نداده‌اند. پیشنهاد می‌شود که دهیاران و شورای اسلامی در حیطه اختیارات خود با فراهم‌آوردن زمینه برای رسمیت این کسب‌وکارها و تشکیل تعاونی‌ها و صندوق‌های اعتبارات خرد روستایی امکان بهبود وضعیت این کسب و کارها را فراهم آورند.

تعداد دوره‌ها	2
تعداد شماره‌ها	6
تعداد مقالات	71
تعداد مشاهده مقالات	2237
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	2588
تعداد پذیرش	31
تعداد عدم پذیرش	32
متوسط زمان داوری(روز)	23
درصد پذیرش	30 درصد
متوسط زمان انتشار(بعد از پذیرش)	27 روز
تعداد پایگاه‌های نمایه شده	11
کشور محل چاپ	ایران
وضعیت چاپ	الکترونیکی
نوبت‌های چاپ	فصلنامه
زبان مجله	فارسی- چکیده انگلیسی
شکل دریافت مقاله	فقط از طریق سامانه
هزینه چاپ	ندارد
دسترسی رایگان و آزاد به مقالات	بلی
استفاده از سامانه مشابهت یاب	بلی(سمیم نور)

پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 3 (1401)

دوره 2 (1400)

دوره 1 (1399)

تحلیل رابطه‌ تغییرات کارکردی با ارزش‌های روستایی در نواحی حومه‌ای مورد مطالعه: روستاهای بخش لواسانات شمال تهران

چکیده

رتبه بندی زمینه‌های توسعه اکوتوریسم، گردشگری تاریخی و انسان ساخت در جهت توسعه پایدار منطقه‌ای (مطالعه موردی استان کرمانشاه)

چکیده

چشم انداز تحولات کالبدی- فضایی روستاهای پیرامون شهر ابهر

چکیده

اثرگذاری جریان های روستایی- شهری بر تحولات اقتصادی سکونتگاه های روستایی شهرستان دماوند

چکیده

تحلیلی بر عوامل موثر در قابت‌پذیری اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی، مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد

چکیده

اثرات اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیرساختی گردشگری بر جامعه میزبان از نگاه مسولان و مردم محلی (مطالعه موردی روستاهای افرینه، پران پرویز و ولیعصر شهرستان پلدختر)

چکیده

فرا تحلیلی بر پژوهش‌های تاب‌آوری شهری در نشریات علمی پژوهشی جغرافیایی ایران

چکیده

سنجش ابعاد زیست پذیری و توسعه پایدار محله‌ای (نمونه موردی: محلات شهر سراب)

چکیده

مطالعه دمای سطح زمین شهر تبریز دررابطه‌با کاربری اراضی با استفاده از تصویر لندست 8

چکیده

مدل MCDM برای انتخاب روستای هدف گردشگری بر اساس روش‌های SWARA و ARAS (مطالعه‏ موردی: شهرستان پاوه)

چکیده

تحلیل اثرات فضای کسب و کار محلی در توسعه صنایع خانگی روستایی مورد مطالعاتی: دهستان غنی بیگلو شهرستان زنجان

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

دانشگاه زنجان

ابر واژگان