پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی

علمی-پژوهشی

مدیریت ریسک فعالیت دامداری درنواحی روستایی شهرستان گلپایگان

وحید ریاحی؛ سیده عاطفه سیادتی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 فروردین 1401

چکیده

چکیده: صنعت دامپروری یکی از فعالیت های اقتصادی در روستاها به شمار می رود که این بخش با امنیت غذایی و سلامت جامعه گره خورده است و یک صنعت پویا و اشتغال زاست که به عنوان یکی از اصلی ترین بخش های تولید مواد ... بیشتر چکیده: صنعت دامپروری یکی از فعالیت های اقتصادی در روستاها به شمار می رود که این بخش با امنیت غذایی و سلامت جامعه گره خورده است و یک صنعت پویا و اشتغال زاست که به عنوان یکی از اصلی ترین بخش های تولید مواد پروتئینی و لبنی اهمیت بسزایی در تغذیه انسان ها دارد. و می توان گفت که یکی از مخاطره آمیزترین فعالیت های کشاورزی، زیر بخش دامداری است و بسیاری از عوامل کنترل ناپذیر، مانند عوامل جوی، خشکسالی ها و بیماری ها بر این فعالیت اقتصادی اثر منفی دارند. همچنین مخاطراتی مانند تغییرات قیمت و بی ثباتی عوامل تولید نیز این امر را در کشور تشدید می کند. براین اساس پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با هدف کاربردی به بررسی و شناسایی مدیریت ریسک دامداری در نواحی روستایی شهرستان گلپایگان انجام پذیرفته است. جمع آوری اطلاعات با استفاده از داده های رسمی و مکتوب در ابتدا به صورت کتابخانه ای و سپس براساس پژوهش‌ها و در مطالعات میدانی از مشاهده همراه با مصاحبه بهره برده شده است. جامعه آماری تحقیق کل خانوارهای دامدار روستاهای مزرعه، قالقان، اسفرنجان و رباط قالقان است که مجموعا 200 خانوار بوده است، و به منظور برآورد حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده گردید، که از این 200خانوار، تعداد 132 خانوار به عنوان جامعه هدف مصاحبه‌شونده تعیین شده است، و شیوه مصاحبه به صورت نیمه ساختاری بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نخست ریسک تامین علوفه و نهاده های دامی در روستاهای موردمطالعه دارای اهمیت و فراوانی بیشتری است و در مراتب بعدی ریسک عوامل طبیعی( سرمای شدید، هوای بسیار گرم و خشکسالی) و سرقت با سهم و فراوانی برابر دارای اهمیت هستند. و فعالان اقتصاد دام برای کاهش ریسک های موجود نخست اقدام به کاشت علوفه های کم آب بر و ذخیره سازی نهاده ها می کنند؛ همچنین برای کاهش ریسک عوامل طبیعی و سرقت اقدام به ساخت پناهگاه های مسقف مناسب فصل سردسال و سم پاشی جایگاه دام در فصل گرما و نصب دوربین و دزدگیر در دامداری های خود می کنند. کلید واژه ها: مدیریت ریسک، اقتصاد روستایی، دامداری، نواحی روستایی، شهرستان گلپایگان

مشاهده مقاله

علمی-پژوهشی

بازخوانی مفهوم زمینه در راستای معاصر سازی معماری روستایی (نمونه مطالعاتی:روستای بلیران در مازندران)

مهران علی الحسابی؛ ندا نجفی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 فروردین 1401

چکیده

درحال حاضر بستر طبیعی، جغرافیایی و کالبدی روستا‌‌ها که بخش مهمی از مفاهیم کالبدی روستاها را شکل می‌‌دهند در طراحی‌های جدید، چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند؛ این مسئله سبب شده است علیرغم تفاوت‌های ... بیشتر درحال حاضر بستر طبیعی، جغرافیایی و کالبدی روستا‌‌ها که بخش مهمی از مفاهیم کالبدی روستاها را شکل می‌‌دهند در طراحی‌های جدید، چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند؛ این مسئله سبب شده است علیرغم تفاوت‌های زمینه‌ای، بافت‌های جدید روستایی در اکثر مناطق کشور مشابه یکدیگر شوند و ساختار منسجم بسیاری از روستاها در توسعه بافت روستا، درمعرض زوال و نابودی قرار گیرند؛ روستاهای شمال ایران نیز از این وضعیت مصون نمانده و از شخصیت کالبدی آنها، خصوصیات بارزی باقی نمانده و بافت جدید، به صورتی ناهمگون و بدون شناخت و توجه به مفاهیم موجود در معماری منطقه، طراحی شده که با روندی فرسایشی، نابودی اصالت محیط کالبدی را در پی داشته است. هدف این پژوهش، استخراج مفاهیم و معیارهایی است که کالبد روستا را متمایز کرده و شباهتش را با جامعه همسان آشکار نماید. در این مسیر، درک و فهم ارزش های زمینه‌‌ای بسیار کارگشا و مفید بوده و برای نزدیک شدن به الگوی جدید، بسیار مهم تلقی می‌‌شوند، بنابراین در بخش اول مفاهیم اصلی پژوهش شامل زمینه، روستا و معماری روستایی بررسی شده و در نهایت ویژگیهای معماری روستایی زمینه گرا و معیارهای قابل بررسی از دیدگاه رویکرد زمینه گرایی، ارائه شده است؛ در بخش دوم بـا انتخـاب 3 نمونه از میان خانه‌های روستای بلیران (واقع در استان مازندران-شهرستان آمل)، به سنجش و ارزیابی این مفاهیم و معیارها در خانه‌های روستا پرداخته شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ویژگیهای معماری روستایی زمینه گرا، قابلیت تطبیق با کالبد روستا را دارا می باشد و می‌تواند بهترین و مناسب‌ترین الگو برای دستیابی به معماری در این منطقه باشد؛ بنابراین با بهره گیری از این ویژگیها و معیارهای بررسی شده، امکان دستیابی به گونه‌ای از معماری وجود دارد که در امتداد معماری گذشته واقع شده و با کمک امکانات امروزی و پتانسیل‌های محیط، جریان منطقی و صحیحی در توسعه کالبدی بافت ایجاد می‌-نماید.

مشاهده مقاله

مقاله برگرفته از پایان نامه

راهبردهای توسعه کسب و کارهای گردشگری روستایی مطالعه موردی: استان زنجان

مهدی چراغی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اردیبهشت 1401

چکیده

توجه به توسعه کسب‌وکار در مناطق روستایی با توجه به شرایط موجود روند رو به کاهش جمعیت نواحی روستایی از اهمیت بسیاری زیادی برخوردار است. بر این اساس در روستاهای دارای پتانسیل گردشگری بررسی زمینه‌ها و ... بیشتر توجه به توسعه کسب‌وکار در مناطق روستایی با توجه به شرایط موجود روند رو به کاهش جمعیت نواحی روستایی از اهمیت بسیاری زیادی برخوردار است. بر این اساس در روستاهای دارای پتانسیل گردشگری بررسی زمینه‌ها و عوامل تأثیرگذار و ارائه راهبردهای توسعه کسب‌وکار از ضرورت‌های اولیه محسوب می‌شود. هدف این پژوهش ارائه راهکارهای توسعه کسب‌وکار در سکونتگاه‌های روستایی دارای پتانسیل گردشگری استان زنجان و در راستای کمک به ایجاد کسب‌وکار بوده است. روش تحقیق ازنظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی است. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و میدانی بوده و برای جمع‌آوری داده‌های میدانی از پرسش‌نامه محقق ساخته استفاده‌شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر روستاهای دارای پتانسیل گردشگری استان زنجان می‌باشد. با توجه به بررسی‌های انجام‌گرفته استان زنجان دارای 43 روستای شناسایی‌شده در زمینه دارا بودن پتانسیل‌های گردشگری می‌باشد. 50 درصد روستاهای دارای قابلیت گردشگری استان که شامل 21 روستا می‌شود به‌عنوان تعداد نمونه لازم انتخاب شد. تعداد خانوارهای 21 روستای انتخاب‌شده برابر با 4950 خانوار می‌باشد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران معادل 367 نفر محاسبه‌شده است. جهت تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی و مدل سوات استفاده‌شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، با توجه به نمره ارائه‌شده در جدول ماتریس نهایی رویکرد ارائه اعتبارات مالی توسط بانک‌ها به‌عنوان جذاب‌ترین راهبرد جهت توسعه کسب‌وکار در روستاهای هدف گردشگری استان زنجان ارائه می‌شود. جامعه آماری تحقیق حاضر روستاهای دارای پتانسیل گردشگری استان زنجان می‌باشد. با توجه به بررسی‌های انجام‌گرفته استان زنجان دارای 43 روستای شناسایی‌شده در زمینه دارا بودن پتانسیل‌های گردشگری می‌باشد. 50 درصد روستاهای دارای قابلیت گردشگری استان که شامل 21 روستا می‌شود به‌عنوان تعداد نمونه لازم انتخاب شد. تعداد خانوارهای 21 روستای انتخاب‌شده برابر با 4950 خانوار می‌باشد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران معادل 367 نفر محاسبه‌شده است. جهت تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی و مدل سوات استفاده‌شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، با توجه به نمره ارائه‌شده در جدول ماتریس نهایی رویکرد ارائه اعتبارات مالی توسط بانک‌ها به‌عنوان جذاب‌ترین راهبرد جهت توسعه کسب‌وکار در روستاهای هدف گردشگری استان زنجان ارائه می‌شود.

مشاهده مقاله

علمی-پژوهشی

بررسی و تحلیل فضایی فقر شهری (نمونه موردی شهر یاسوج)

الهه مرادی؛ یعقوب پیوسته گر؛ عبدالمطلب کریم زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 اردیبهشت 1401

چکیده

مکانیابی از مهمترین مباحث در برنامه ریزی شهری و منطقه ای محسوب میشود. مکانیابی بهینه توسط برنامه ریزان و تصمیم گیران شهری علاوه بر دسترسی آسان، به افزایش رفاه جامعه کمک میکند. در روشهای تصمیم‌گیری چندمعیاره ... بیشتر مکانیابی از مهمترین مباحث در برنامه ریزی شهری و منطقه ای محسوب میشود. مکانیابی بهینه توسط برنامه ریزان و تصمیم گیران شهری علاوه بر دسترسی آسان، به افزایش رفاه جامعه کمک میکند. در روشهای تصمیم‌گیری چندمعیاره به‌جای یک معیار سنجش بهینگی، از چند معیار برای سنجش استفاده می‌شود و این روش، تحلیلی مناسب برای انتخاب یک گزینه ارائه میدهد. هدف از پژوهش حاضر مکان‌یابی برای سکونت در برنامهریزی شهری و منطقهای با استفاده از معیارهای مختلف با استفاده از روشهای ویکور و الکتره است. برای این منظور ابتدا معیارهای لازم جهت مکانیابی شناسایی شد. برای وزندهی معیارها بدلیل اینکه ارزیابیهای افراد از معیارها کیفی و غیردقیق هستند، از تئوری مجموعههای فازی برای مقایسات زوجی در روش تحلیل سلسله مراتبی فازی استفاده شد. سپس با استفاده از روش‎های تصمیم‎گیری چند معیاره ویکور و الکتره به رتبهبندی و انتخاب بهترین گزینه برای مکانیابی اقدام گردید. برای اعتبار سنجی مدل هیبریدی فازی ارائه شده از یک مثال عددی مورد استفاده در تحقیقات قبلی استفاده و ضمن نشان دادن کارایی مدل ارائه شده در این تحقیق، نتایج با تحقیقات قبلی مقایسه گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که با استفاده از روش‎های تصمیمگیری چند معیاره میتوان مسائل مکانیابی مربوط به برنامهریزی شهری و منطقهای با گزینهها و معیارهای کیفی و کمی مختلف را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و اولویتبندی گزینهها را انجام داد. برای تبیین کیفیت زندگی در محله‏های شهر نوشهر، از داده‏های پرسشنامه‏ای و داده‏های مستخرج از منابع دیگر استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه‏ی مورد مطالعه، از رابطه‏ی کوکران بهره برده و تعداد 380 نفر در سطح محله‏ها توزیع شده است. هدف این پژوهش بررسی متغیرهای فردی مؤثر بر رضایت مندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی در بافت قدیم و جدید شهر نوشهر است تا با تبیین علمی‌تر تأثیرگذار بر کیفیت زندگی، الگوهای مناسب‌تری جهت برنامه‌ریزی‌های آتی ارایه گردد.

مشاهده مقاله

علمی-پژوهشی

تحلیل رابطه‌ تغییرات کارکردی با ارزش‌های روستایی در نواحی حومه‌ای مورد مطالعه: روستاهای بخش لواسانات شمال تهران

سعید نصیری زارع؛ وحید ریاحی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 اردیبهشت 1401

چکیده

تردیدی نیست که در سال‌های آینده ارزش‌های روستایی نسبت به سال‌های گذشته بیشتر مشخص و مورد توجه قرار بگیرد. زیرا که توزیع و پراکندگی جمعیت شهرها و روستاهای پیرامون آن‌ها که موجب بروز مشکلات متعددی گشته ... بیشتر تردیدی نیست که در سال‌های آینده ارزش‌های روستایی نسبت به سال‌های گذشته بیشتر مشخص و مورد توجه قرار بگیرد. زیرا که توزیع و پراکندگی جمعیت شهرها و روستاهای پیرامون آن‌ها که موجب بروز مشکلات متعددی گشته و توجه به این سکونتگاه‌‌ها به عنوان مناطقی سالم، ارزان، آرام و سکونتگاهی که منشأ پیدایش سکونتگاه‌های شهری بوده، بیشتر گردد. اما در ارتباط با ارزش‌های روستایی موضوعی که می‌تواند در این ارتباط مشخص گردد، تغییر کارکرد نواحی روستایی به خصوص در مناطق پیرامون شهرها و ارزش‌های این مناطق روستایی است. مشخص است اگر چانچه ارزش‌های موجود در مناطق روستایی شناسایی و تغییرات کارکردی در این نواحی همسو با ارزش‌های این مناطق باشد، می‌تواند به عنوان فرصتی برای توسعه در این نواحی به شمار آید. تحقیق به بررسی ارزش‌های روستایی در نواحی روستایی بخش لواسانات پرداخت. تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی بود. بررسی تحولات کارکردی از بررسی متون اسنادی و مصاحبه با افراد آگاه و برای بررسی مهم‌ترین ارزش‌های روستایی نیز از مصاحبه هدفمند و مشاهده میدانی استفاده شد. همچنین در بخش دوم تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته استفاده و 9 نقطه روستایی نیز به عنوان جامعه هدف و 214 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند. نواحی روستایی از ارزش‌های زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و تاریخی برخوردار هستند. تغییرات کارکردی در روستاهای نزدیک به نواحی شهری، به دلیل جمعیت‌پذیری بالا و نزدیکی به نواحی شهری بیشتر بوده و به علاوه در روستاهایی که در فاصله دورتری از نقاط شهری قرار داشته‌اند، به دلیل جمعیت‌پذیری و دگرگونی اجتماعی پایین، بافت سنتی و اجتماعی روستا در طول زمان تغییرات کارکردی کمتری صورت گرفته است. بنابراین به طور کلی ارزش‌های روستایی که در مناطق روستایی مورد مطالعه بررسی شدند، به عنوان توانمندی‌های روستایی معرفی می‌گردند که در صورت توجه به این ارزش‌ها و تغییرات کارکردی که بتواند همسو با این ارزش‌ها باشد، می‌تواند به عنوان رویکردی مناسب برای توسعه درون‌زا در مناطق روستایی باشد.

مشاهده مقاله

مقاله برگرفته از پایان نامه

الزامات و سازوکارهای توسعه کسب‌وکارهای سبز در شهرستان ری از دیدگاه زنان روستایی و کارشناسان

حسین شعبانعلی فمی؛ فتانه طالب پور؛ علی اکبر براتی؛ محمد آصف شایق

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 خرداد 1401

چکیده

تغییر اقلیم یکی از چالش‌های اساسی پیش‌روی بشر کنونی است. درنتیجه، جلوگیری از تغییرات آب و هوایی و تخریب منابع طبیعی از الزامات حفظ کیفیت زندگی نسل‌های فعلی و آینده است. از راهکارهای تحقق این مهم توجه ... بیشتر تغییر اقلیم یکی از چالش‌های اساسی پیش‌روی بشر کنونی است. درنتیجه، جلوگیری از تغییرات آب و هوایی و تخریب منابع طبیعی از الزامات حفظ کیفیت زندگی نسل‌های فعلی و آینده است. از راهکارهای تحقق این مهم توجه به توسعه کسب‌کارهای سبز و افزایش سطح سبز بودن کسب‌وکارهای موجود است. کسب‌وکار سبز شغل شایسته‌ای است که ضمن تولید کالاها و خدمات، به حفظ و احیای کیفیت محیط‌زیست و بهبود اقتصاد روستا کمک می‌نماید. نظر به اهمیت زنان روستایی در کسب‌وکارهای روستایی، تحقیق حاضر به برسی الزامات و سازوکارهای توسعه کسب‌وکارهای سبز در بین زنان روستایی پرداخته است. جامعه آماری شامل زنان روستایی دارای کسب‌وکار در شهرستان ری (246 نفر) و کارشناسان این حوزه (80 نفر) بود. از این میان 202 زن روستایی و 50 کارشناس به عنوان نمونه مطالعه شدند. نمونه‌ها به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده دو عدد پرسشنامه محقق ساخته بود و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها علاوه بر آماره‌های توصیفی از ضریب تغییرات و تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. مقایسه کارشناسان و زنان روستایی نسبت به الزامات توسعه کسب‌وکارهای سبز در میان زنان روستایی نوعی تفاوت آشکار ادراکی نسبت به این موضوع را در میان این دو گروه نشان می‌دهد، به گونه‌ای که از دیدگاه زنان روستایی آنچه در اولویت بوده و از اهمیت بیشتری برخوردار است دارا بودن برخی ویژگی‌های فردی و شخصیتی نظیر روحیه کارآفرینی و تمایل جهت ورود به کسب‌وکارهای سبز است. حال آنکه از نگاه کارشناسان وجود امکانات و زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطی از جمله مهم‌ترین الزامات توسعه کسب‌وکارهای سبز برای زنان روستایی تشخیص داده شد. بر اساس نتایج تحلیل عاملی الزامات توسعه کسب‌وکارهای سبز در شش عامل اصلی گروه‌بندی شده‌اند که روی هم رفته حدود 76 درصد واریانس کلیه نشانگر ها را تبیین کردندکه حد مطلوب و مناسبی است. نتایج این تحقیق نشان داد که توسعه کسب‌وکارهای سبز روستایی مستلزم توجه به مؤلفه‌های اطلاعاتی و ارتباطی، آموزشی و ترویجی، بازاری و مدیریتی، فرهنگی و نگرشی، دانشی و انگیزشی و در نهایت مالی و اقتصادی است. همچنین، سازوکارهای این مهم شامل توسعه بستر و زیرساخت‌های حمایتی، تسهیل ارتباطات و شبکه‌سازی، توانمندسازی اجتماعی - اقتصادی و در نهایت توسعه‌ شایستگی‌های حرفه‌ای است.

مشاهده مقاله

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 2 (1400)

دوره 1 (1399)

دوره و شماره: مقالات آماده انتشار

مدیریت ریسک فعالیت دامداری درنواحی روستایی شهرستان گلپایگان

چکیده

بازخوانی مفهوم زمینه در راستای معاصر سازی معماری روستایی (نمونه مطالعاتی:روستای بلیران در مازندران)

چکیده

راهبردهای توسعه کسب و کارهای گردشگری روستایی مطالعه موردی: استان زنجان

چکیده

بررسی و تحلیل فضایی فقر شهری (نمونه موردی شهر یاسوج)

چکیده

تحلیل رابطه‌ تغییرات کارکردی با ارزش‌های روستایی در نواحی حومه‌ای مورد مطالعه: روستاهای بخش لواسانات شمال تهران

چکیده

الزامات و سازوکارهای توسعه کسب‌وکارهای سبز در شهرستان ری از دیدگاه زنان روستایی و کارشناسان

چکیده