نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

• حسین حاتمی نژاد ¹
• فاطمه سادات کهکی ²
• فرشید صادقی ²

¹ دانشیارجغرافیای انسانی، جغرافیای انسانی(شهری)

² دانشگاه تهران

چکیده

با آغاز قرن 21 جمعیت جهان به بیشترین میزان خود رسید و شهرنشینی نیز افزایش یافت. که در کشورهای درحال‌توسعه متفاوت بود. به‌طوری‌که نزدیک به 90 درصد جمعیت شهری جهان در شهرهای کشورهای درحال‌توسعه زندگی می‌کنند. در این میان شهرهای آسیا و افریقا با میزان رشد4/2 بیشترین رشد را تجربه کرده‌اند. گسترش فیزیکی نابسامان و بی‌رویه شهرها یکی از مشکلات شهر و شهرنشینی جهان سوم در دوران معاصر می‌باشد به‌طوری‌که طی فرآیندی مداوم محدوده‌های فیزیکی فضاهای کالبدی شهر ادوات عمودی و افقی به لحاظ کمی و کیفی رشد می‌یابد. در جهان امروز پدیده حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی در کلان‌شهرها ازجمله چالش‌های فرا روی مدیریت شهری است. سکونتگاه‌های غیررسمی یکی از چالش‌های اجتماعی شهرها می‌باشد که توسعه پایدار شهری به خطر انداخته است و به دلیل وضعیت پایین اجتماعی و اقتصادی ساکنان و ایمن نبودن کالبد و بستر شکل‌گیری آن‌ها در مقابل مخاطرات محیطی، جزء آسیب‌پذیرترین بخش شهرها محسوب می‌شوند. هدف تحقیق حاضر تحلیل تاب‌آوری کالبدی سکونتگاه‌های غیررسمی در برابر خاطرات محیطی (زلزله)، مطالعه موردی: پاکدشت(شهرک انقلاب) می‌باشد. نوع تحقیق بر اساس هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی و تحلیلی می‌باشد. داده‌های موردنیاز تحقیق از اسناد فرادست و روش‌های میدانی و مرکز آمار ایران گردآوری شد و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های تحقیق از نرم‌افزار Spss و Excel استفاده شد. یافته‌های حاصل از پیمایش میدانی و اسنادی نشان داد که وضعیت شهرک انقلاب ازلحاظ دسترسی به معابر شهری در هنگام مواجهه با بحران ضعیف، دسترسی به کاربری‌های عمده شهری ضعیف، ازلحاظ دانه‌بندی قطعات ریزدانه، ازلحاظ مساحت زیربنا 52 درصد زیر 50 متر و بیش از سه‌چهارم زیر 70 متر زیربنا دارند ازلحاظ قدمت مساکن 57 درصد بالای 20 سال و 35 درصد بالای 40 سال، ازلحاظ مصالح 92 درصد آجر و آهن، ازلحاظ کیفیت بنا، 9 درصد تخریبی، 76 درصد قابل نگهداری و 15 درصد نوساز هستند با توجه نتایج تحقیق، شهرک انقلاب ازنظر تاب‌آوری کالبدی در هنگام مواجهه با مخاطره زلزله در سطح پایینی قرار دارد. در این راستا چند پیشنهاد کلی که می تواند در افزایش تاب‌آوری و کاهش خسارت و آسیب‌پذیری در مواقع بحران کمک کند از جمله: تعامل جامعه دانشگاهی، کارشناسان، بخش خصوصی و بخش دولتی برای آموزش و ارتقای سطح آگاهی آحاد مردم برای مقابله با بحران؛ نظارت و جلوگیری مسئولین در برابر ساخت و سازهای غیرمجاز و کمک و اعطای وام به کسانی که قصد ساخت و ساز دارند (بالا بردن کیفیت ساخت و ساز و افزایش ضریب ایمنی)؛ تهیه نقشه آسیب‌پذیری شهرک و مشخص کردن محدوده‌هایی که در برابر زلزله آسیب‌پذیرترند؛ با توجه به اینکه اکثر معابر در این شهرک کم عرض هستند بهتر است از افزایش تراکم در این محدوده‌ها جلوگیری شود و یا تعریض معابر صورت بگیرد و همچنین احداث پایگاه هلال احمر به منظور خدمات امداد و نجات و امدادرسانی به موقع هنگام بروز حادثه از جمله پیشنهادهایی است کخ می‌تواند از شدت خسارت وارده بکاهد و در افزایش تاب‌آوری کالبدی سکونتگاه‌ها نقش داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

• تاب‌آوری کالبدی
• سکونتگاه‌های غیررسمی
• زلزله
• پاکدشت (شهرک انقلاب)

عنوان مقاله [English]

Measuring the Physical Resilience of Informal Settlements against Environmental Hazards (Earthquake), Case Study: Pakdasht (Enghelab Town)

نویسندگان [English]

• Hossein Hataminezhad ¹
• fatemeh kahaki ²
• Farshid Sadeghi ²

¹ Associate Professor of Human Geography, Human Geography (Urban)

² Tehran University

چکیده [English]

With the beginning of the 21st century, the world's population reached its highest level and urbanization increased. That was different in developing countries. Nearly 90% of the world's urban population lives in cities in developing countries. Meanwhile, cities in Asia and Africa have experienced the highest growth rate of 2.4. The unstable physical expansion of cities is one of the problems of the city and urbanization of the third world in contemporary times. Informal settlements are one of the social challenges of cities that have endangered sustainable urban development and due to the low social and economic status of residents and the insecurity of their formation and bed against environmental hazards, is one of the most vulnerable parts of cities. Are considered. The purpose of this study is to analyze the physical resilience of informal settlements against environmental memories (earthquake),case study: Pakdasht (EnghelabTown). The type of research is based on the applied purpose and based on the nature of the descriptive and analytical subject. The data required for the research were collected from meta-documents and field methods and the Statistics Center of Iran and SPSS and Excel software were used to analyze the research data. The results of field and documentary surveys showed that the situation of Enghelab town in terms of access to urban thoroughfares in the face of a weak crisis, poor access to major urban uses, in terms of fine-grained parts, in terms of infrastructure area 52% below 50 Meters and more than three quarters under 70 meters have infrastructure in terms of housing age 57% over 20 years and 35% over 40 years, in terms of materials 92% brick and iron, in terms of building quality, 9% destructive, 76% maintainable and 15% are newly built According to the results of the research, the town of Enghelab is at a low level in terms of physical resilience in the face of earthquake risk.

کلیدواژه‌ها [English]

• Physical resilience
• informal settlements
• earthquake
• Pakdasht (Enghelab Town)